Zaginione po II wojnie światowej portrety przedstawiające parę XIX-wiecznych wrocławskich malarzy Amalie i Josepha Kalterów zostały odnalezione i wracają do Wrocławia. Prace udało się odzyskać dzięki działaniom Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu oraz Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Dziś w siedzibie MKDNiS prace zostały przekazane do zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu.
Historia dwóch akwarelowych portretów małżeństwa wrocławskich artystów Josepha Kaltera (1780–1834) oraz Amalie Kalter z domu Palsner (1794–1845) nie rozpoczyna się w momencie pojawienia się tych podobizn w ofercie jednego z warszawskich domów aukcyjnych w 2018 i 2020 roku” – wyjaśnia Piotr Oszczanowski, dyrektor MNWr.
„To, co niewątpliwie wyróżniało te dwie prace, to oprócz ewidentnie identyfikowalnej (za sprawą inskrypcji) tożsamości bohaterów, ich związku z Wrocławiem potwierdzonego faktem oprawy podobizn w warsztacie ramiarskim H. Henninga, mieszczącym się przy rogu ul. Jodłowej oraz Nowego Targu, to przede wszystkim wielokrotnie powtarzające się, zapisane kredką i atramentem numeracje: Inv. Nr. 45:25 oraz Inv. Nr. 46:25. To właśnie ta specyficzna numeracja – która sprawiła, że zwróciłem uwagę na te dwa portrety – natychmiast skierowała moją uwagę w stronę wrocławskiego Śląskiego Muzeum Przemysłu Artystycznego i Starożytności.
fot. Danuta Matloch
To z tych właśnie przedwojennych zbiorów muzealnych pochodzą te dwa portrety. A były one częścią bardzo okazałego daru, jaki ofiarowała tej instytucji Maria Jaeschke (zm. 28 IV 1925), bezpotomna spadkobierczyni licznych pamiątek po artystach wrocławskich. Była prawnuczką malarza Richarda Carla Palsnera oraz wnuczką artystycznego małżeństwa Amalie i Josepha Kalterów. Już w 1920 r. ofiarowała Śląskiemu Muzeum Przemysłu Artystycznego i Starożytności miniatury i obrazy o łącznej wartości 1000 marek (RM). W testamencie podtrzymała wolę dalszego wzbogacenia zbiorów wrocławskiego muzeum o kolejne pamiątki po swoich dziadkach. Po jej śmierci do muzeum trafiły m.in. dwa olejne portrety Josepha i Amalie Kalterów, jedwabny szal i biała haftowana suknia babci wraz z bielizną z białego trykotu z przypinaną koronką oraz należące do matki dwie parasolki przeciwsłoneczne.
Wśród tych darów znalazły się również dwa portrety Kalterów, które nie dość, że zostały precyzyjnie opisane, to określone mianem dzieł Gemalt von Joseph Kalter, Breslau um 1811, i wreszcie opatrzone numerami inwentarzowymi: Inv. Nr. 45:25 i Inv. Nr. 46:25. Liczba 25 odnosi się do roku 1925, a liczby 45 i 46 to numery wpisów inwentarzowych dokonanych przez muzeum w tym właśnie roku. I to ostatecznie przesądza o tożsamości, autorstwie i historii tych dwóch odzyskanych przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu akwarel. Dziś możemy już autorytatywnie powiedzieć, że są to namalowane ok. 1811 r. przez Josepha Kaltera – jego autoportret oraz podobizna żony, które po przeszło 75 latach powracają do wrocławskich zbiorów muzealnych”.
Joseph Kalter (1780–1834), urodzony w Bliszczycach k. Głubczyc niemiecki malarz i kopista, nauczyciel rysunku we wrocławskich gimnazjach. Uczył się w gimnazjum w Głubczycach i na Uniwersytecie Wrocławskim. Pod okiem nauczyciela rysunku i malarza miniaturzysty Richarda Carla Palsnera rozpoczął naukę rysunku. Po śmierci Palsnera powołany został na stanowisko nauczyciela rysunku we wrocławskich gimnazjach. Autor portretów, obrazów historycznych i religijnych (obrazy ołtarzowe w kościołach w Bliszczycach, św. Macieja we Wrocławiu i niezachowany w kościele w Paczkowie). Ważną częścią jego twórczości było także kopiowanie dzieł dawnych mistrzów. W przedwojennych muzealnych kolekcjach wrocławskich znajdowało się 14 jego prac (namalowanych wg Rafaela, Rubensa, Reniego, Caracciego, Rembrandta, a wśród nich portret króla St. A. Poniatowskiego, na podstawie obrazu Marcella Bacciarellego).
Wraz z żoną Amalie Kalter (1794–1845), będącą także malarką, córką Richarda C. Palsnera – otworzył prywatną szkołę rysunku. Amalie była zapewne nie mniej popularna i doceniana od swojego męża, gdyż wystawiała na wrocławskich prezentacjach publicznych Śląskiego Towarzystwa Kultury Ojczyźnianej oraz Wrocławskiego Stowarzyszenia Artystów w latach 1818–1831 swoje kopie uznanych dzieł dawnych malarzy (Rafaela, Sossoferato, Veronesa i Carla Dolcego). W przedwojennych wrocławskich zbiorach muzealnych znajdowało się 21 jej prac malarskich i rysunkowych.
■ Aktualności i fotorelacje ➸
■ Uroczystość przekazania portretów (profil FB MKDNiS) ➸
■ Piotr Oszczanowski: „Intrygujące! Autorstwo i historia portretów Kalterów” ➸