Wspaniałe rzeźby Johanna Georga Urbansky’ego z ołtarza kaplicy Hochberga mają swoje lustrzane odbicie w grupie rzeźbiarskiej przedstawiającej rodziców Marii. Znajduje się ona w kościele bonifratrów we Wrocławiu.
3 kwietnia 2023 przypadła rocznica 300-lecia położenia kamienia węgielnego pod przyszłą kaplicą grobową pw. Siedmiu Boleści Marii opata zakonu wrocławskich premonstratensów Franza Ferdinanda Antona hrabiego von Hochberga (1674–1729) przy kościele klasztornym pw. św. Wincentego i św. Jakuba we Wrocławiu (ob. katedra greckokatolicka).
To zbiorowe dzieło sztuki uchodzi za jedną z najwartościowszych kreacji wrocławskiego baroku. Johann Georg Urbansky wykonał w 1727 r. dla tej kaplicy elementy ołtarza pw. Matki Boskiej Bolesnej – kamienne i pozłacane, naturalnej wielkości figury św. Anny piastującej Marię oraz św. Joachima. Także cztery rzeźby aniołków usadowionych na gzymsie tabernakulum oraz w pobliżu rzeźb rodziców Marii dopełniały dzieła, którego podjął się wykonać artysta. W nich to daje o sobie znać wpływ stylistyki Ferdinanda Maximiliana Brokoffa, jego werystyczna maniera prezentacji dojrzałych postaci i dziecięcego wdzięku.
Fot. archiwum MNWr
Odnalezienie w tym roku oryginalnej partii głowy figury św. Anny w zbiorach Muzeum Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego ➸ nie tylko uzmysłowiło nam, jak wspaniała pierwotnie była to rzeźba, ale daje także podstawy do zgłaszania nowych propozycji atrybucyjnych.
Fot. A. Podstawka
Okazuje się bowiem, że rzeźby Urbansky’ego z ołtarza kaplicy Hochberga znajdują swoje wręcz lustrzane odbicie w analogicznej grupie rzeźbiarskiej rodziców Matki Jezusa Chrystusa umieszczonej w ołtarzu Najświętszej Marii Panny Niepokalanie Poczętej we wrocławskim kościele klasztornym bonifratrów pw. Trójcy Świętej z lat 1724–1727.
Fot. A. Podstawka
Mimo iż figury wykonane zostały z drewna, to podobieństwo do ich kamiennych odpowiedników z kaplicy Hochberga jest zdumiewające. Figura św. Anny ze świątyni bonifratrów, chociaż bardzo niefortunnie na nowo pomalowana w latach 1907–1908 przez Adalberta Baeckera, określana jest mianem „najwartościowszej, jaka znajduje się w tym kościele” (Hans Jung) oraz uznana została za „chyba najpiękniejszą barokową rzeźbę Wrocławia” (Beata Lejman).
Szereg analogii w układzie figur i ich gestykulacji, ujęciu detali anatomicznych, kształtu szat i proporcji sprawia, że dzisiaj możemy na podstawie niekwestionowanych analogii stylistyczno-porównawczych z wielkim prawdopodobieństwem, graniczącym z pewnością, uznać Johanna Georga Urbansky’ego za autora rzeźb w kościele bonifratrów. I tym sposobem twierdzić, że właśnie ich wykonanie zwróciło na rzeźbiarza uwagę zarówno samego opata Hochberga, jak i przedsiębiorcę budowalnego oraz kamieniarza Johanna Adama Kharingera. To oni, będąc pod wrażeniem rzeźb wykonanych przez Urbansky’ego do ołtarza NMP Niepokalanie Poczętej, zlecili mu powtórzenie grupy rzeźbiarskiej rodziców Marii do ołtarza kaplicy grobowej opata premonstratensów.
Stąd zrozumiałe muszą być nasze starania o to, abyśmy mogli figurę św. Anny z kościoła bonifratrów także pokazać na wystawie „Barokowi herosi”. Dlatego też prowadziliśmy w kościele klasztornym kwerendy, gdzie doświadczyliśmy też wyjątkowej gościnności i życzliwości brata przeora Tomasza Dmowskiego. Wierzymy, że będziemy podziwiać na naszej wystawie „najpiękniejszą barokową rzeźbę Wrocławia”.
Zapraszamy Państwa na wystawę „Barokowi herosi. Wrocławskie rzeźby Johanna Georga Urbansky’ego z lat 20. XVIII w.”, którą będzie można oglądać od 13 czerwca do 29 października 2023.
■ Zoom na muzeum – zapraszamy również do lektury innych tekstów ➸