❦
Pozór kostiumu. Historyzm i orientalizm w modzie kobiecej w Polsce od XVIII do pocz. XX w. ➸
Małgorzata Możdżyńska-Nawotka, Wrocław 2021
Fot. A. Podstawka
❦
Takiej książki o modzie jeszcze w Polsce nie było! Publikacja poświęcona wizualnej historii mody w Polsce od XVIII do pocz. XX w., związkom mody i malarstwa oraz znaczeniom komunikowanym przez strój w sztuce i życiu codziennym – praca wybitnej specjalistki w dziedzinie mody i ubioru dr Małgorzaty Możdżyńskiej-Nawotki.
Czytelnik znajdzie rozwiązania wielu intrygujących zagadek kostiumologicznych. Dowie się na przykład, dlaczego strój koronacyjny Stanisława Augusta Poniatowskiego nazywano „hiszpańskim”, z jakich powodów Stanisław Leszczyński z małżonką sportretowali się jako sułtan i jego faworyta, a wykwintny szal kaszmirski kosztował tyle co elegancki powóz.
„Autorce udało się zrekonstruować artystyczną i kulturalną historię stroju kobiecego w Polsce od XVIII do początków XX w., nakreślić mapę terytorium dotąd słabo zbadanego, prześledzić długi żywot tematycznych formuł stylizacji ubioru, zaczerpniętych ze sztuki wątków i motywów, przybierających wraz ze zmianami mody różne formy, zakorzenione jednak we wspólnej tradycji, która nierozerwalnie wiąże kulturę polską ze światową.
Jako dyrektor Muzeum Narodowego we Wrocławiu, który od początku wspierał to przedsięwzięcie, jestem dumny z powstania książki niezwykłej, jakże erudycyjnej, a w swym wymiarze naukowym iście pionierskiej. Jest to klasyczna »lektura obowiązkowa«. I to nie tylko dla tych wszystkich, którzy są rozkochani i żądni wiedzy na temat historii stroju i mody” – Piotr Oszczanowski, dyrektor MNWr.
Inspiracje ubiorami historycznymi i wschodnimi od stuleci obecne są w modzie i strojach przedstawianych w dziełach sztuki. Szal otulający księżnę Helenę Radziwiłłową sportretowaną w otoczeniu jej zbiorów sztuki starożytnej należał być może do sławnego indyjskiego sułtana Tipu. Mickiewiczowska Telimena objawia się jako miłośniczka strojów w „stylu trubadurów”. Balową toaletę księżnej Czartoryskiej wzorowano na XVIII-wiecznym portrecie hiszpańskiej arystokratki. Orientalny kostium Katarzyny z Branickich Potockiej malowanej przez Winterhaltera to komunikujący treści wolnościowe strój grecki. „Japonka” na obrazie Wyczółkowskiego nosi w istocie szatę mandżurską, a czerwone japońskie kimono pojawiające się na trzech młodopolskich obrazach jest za każdym razem instrumentem innej intencji. Motywy zaczerpnięte z przeszłości i innych kultur wprowadzały do stroju i jego przedstawienia element „artystyczności”. Stawały się nośnikiem tradycji i innowacji, medium osobistej ekspresji, środkiem wyrażani zmiennych gustów i nowych treści, sposobem reagowania na aktualne prądy, wydarzenia i okoliczności. Podążając tropem historyzmu i orientalizmu, autorka rekonstruuje istotną część wizualnej kultury mody w Polsce od XVIII wieku do progu nowoczesności oraz umieszcza ją w szerszym kontekście kulturowym i społecznym.
— Więcej wpisów w cyklu #zoom_na_książki ➸
— Zapraszamy również do lektury wpisów z cyklu ↡ Muzealnicy polecają ➸