Wystawa „Śląska rzeźba kamienna XII–XVI w.” w Muzeum Narodowym we Wrocławiu [PJM]

Dzieła ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu prezentowane na wystawie stałej.


➸ Tympanon, 4. ćw. XII w.

Autor: Warsztat lombardzki
Dzieło: Tympanon
Data powstania: czwarta ćwierć XII wieku
Technika/materiał: piaskowiec
Wymiary: 100 na 210 na 35 centymetrów
Pierwotnie w portalu kościoła klasztornego benedyktynów pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny i Świętego Wincentego na Ołbinie we Wrocławiu

Jednym z najstarszych zabytków wrocławskiej kolekcji jest romański tympanon pokryty z dwóch stron płasko rzeźbionymi przedstawieniami, pochodzący prawdopodobnie z portalu rozebranego w 1529 roku kościoła Najświętszej Marii Panny i Świętego Wincentego na wrocławskim Ołbinie.
Półkolista, piaskowcowa płyta wykonana u schyłku XII wieku ukazuje z jednej strony scenę zaśnięcia Marii i Wniebowzięcia, jej duszy (rewers). Z drugiej zaś mocno uszkodzone przedstawienia zdjęcia z krzyża, przyjęcia duszy łotra do raju i wstąpienia Chrystusa do otchłani (awers).
Podniebie tympanonu udekorowano stylizowanymi motywami figuralnymi i zoomorficznymi wplecionymi w wić palmet i kiście winnej latorośli.
Tematem tej części kamiennej płyty jest prawdopodobnie praca robotników Winnicy Pańskiej oraz bestie czyniące w niej szkody.
Interesującym szczegółem jest ukazana w półpostaci pośrodku nadproża para trzymających się za prawe dłonie, prawdopodobnie męża i żony, być może fundatorów opactwa, Piotra i Marii Włostowiców.
Płytko, linearnie rytowane przedstawienia mają charakterystyczne cechy rzeźby romańskiej, symetryczną, rytmiczną kompozycję, stylizację motywów, zwartość i surowość oraz podporządkowanie elementów i detali rzeźbiarskich kształtowi pola architektonicznego.


➸ Płyta z nagrobka księcia Henryka II Pobożnego, ok. 1383–1385

Autor: Warsztat twórcy nagrobka księcia Bolka II Świdnickiego
Dzieło: Płyta z nagrobka księcia Henryka II Pobożnego
Data powstania: około 1383–1385
Technika/materiał: piaskowiec
Wymiary: 232 na 80 na 12 centymetrów
Pochodzi z dawnego kościoła klasztornego Franciszkanów pod wezwaniem św. Jakuba we Wrocławiu

Interesującym przykładem działalności rzeźbiarskiej na Śląsku artystów związanych z warsztatem Piotra Parlera, budowniczego katedry św. Wita w Pradze, jest płyta wierzchnia z wykutą w piaskowcu figurą księcia Henryka II Pobożnego.
Płyta pochodzi z niezachowanego w całości nagrobka umieszczonego pierwotnie w prezbiterium kościoła św. Jakuba we Wrocławiu.
Książę został przedstawiony jako triumfujący rycerz stojący przed boskim majestatem.
Atrybutami godności rycerskiej są hełm pod głową, zbroja oraz kopia, którą książę przebija ukazanego pod jego stopami mongolskiego wojownika.
Ten ostatni symbolizuje pogaństwo, z którym książę stoczył walkę pod Legnicą w 1241 roku.


➸ „Pieta”, ok. 1400

Autor: Mistrz wrocławski
Dzieło: Pieta
Data powstania: około 1400
Technika/materiał: wapień polichromowany i złocony
Wymiary: wysokość 149 centymetrów

Rzeźba pochodzi z kościoła Najświętszej Marii Panny na Piasku we Wrocławiu. Miejsce pierwotnego pochodzenia zabytku nie jest jednak znane. Od XVIII wieku pełnoplastyczna grupa rzeźbiarska znajdowała się w ołtarzu Matki Bożej Bolesnej w kościele poaugustiańskim na Piasku. Po uszkodzeniu świątyni w 1945 roku rzeźba trafiła do kolekcji Muzeum Narodowego we Wrocławiu.
Przedstawia chwilę po zdjęciu Ciała Chrystusa z krzyża. Jego ciało zostało złożone na kolanach Marii.
W plastyce ukazywany temat Piety jest od pierwszej połowy XIV stulecia. Wyraża pobożność, miłosierdzie i poświęcenie Matki Bożej jako współodkupicielki świata.
Pieta z kościoła Najświętszej Marii Panny należy do typu tak zwanych piet monumentalnych.
Przedstawienie urzeka łagodnym, melancholijnym smutkiem młodziutkiej, pięknej Madonny, ocierającej łzy, pochylonej nad martwym, smukłym ciałem Jezusa.
Pełna subtelności, wyidealizowana uroda Maryi ukazana została zgodnie ze stylem dominującym w plastyce śląskiej pierwszej połowy XV wieku, tzw. gotyk międzynarodowy.
W jej postaci zwraca uwagę wysokie czoło, wąski, prosty nos, pełne usta, a także długa szyja oraz wąskie ramiona, delikatne dłonie, które okrywają miękko udrapowane szaty.

■ Więcej opisów ➸

 


Logo Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego      Kultura Dostępna

Dofinansowano w ramach programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Kultura Dostępna” – zadanie: „Muzeum jest dla wszystkich. Dostosowanie oferty edukacyjnej MNWr do potrzeb osób z niepełnosprawnościami”

 

print