Rozpocznijmy od Władysława I Łokietka. Jego wizerunek wykonany w 1890 r. przedstawia dynamicznie upozowaną postać starszego już, ale wciąż energicznego króla.
Podobizna oraz niektóre atrybuty jak korona i płaszcz inspirowane były nagrobkiem wawelskim. Warto jednak pamiętać, że ten najstarszy w katedrze grobowiec wykonany w l. 40. XIV w. z fundacji syna Kazimierza dotrwał do wieku XVII w nie najlepszym stanie i na początku XIX w. został mocno przekuty, szczególnie w partii głowy Łokietka.
Kolczuga, miecz oraz pas rycerski z przytroczonym do niego wielkim rogiem myśliwskim mają wymowę symboliczną, często stosowaną w wielu obrazach historycznych mistrza Jana. Idealnie współgrają z pozą monarchy – pewnie stojącego, podpartego w pasie i lewą dłonią opartego na rękojeści miecza. Stanowią atrybuty silnego wodza wyzywającego (róg) do czynu patriotycznego – walki o zjednoczenie kraju i trwałe reaktywowanie królestwa.
Zaponę płaszcza w kształcie miniaturowej tarczy zdobi godło księstwa kujawskiego – zwieńczony koroną pół orzeł, pół lew wspięty na tylnych łapach. Element ten przypomina o pochodzeniu i wcześniejszych tytułach Łokietka jako księcia brzesko-kujawskiego, łęczyckiego i sieradzkiego.
Ciekawostką jest wierność rysunku Matejki względem fizjonomii króla przedstawionej na wcześniejszym niewielkim obrazku mistrza z 1879 r., znajdującym się obecnie w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, Król Władysław Łokietek zrywa układy z Krzyżakami w Brześciu Kujawskim.
Grzegorz Wojturski
Więcej wpisów ➸