Dokładnie pięćset lat temu, 10 kwietnia 1525 roku na krakowskim Rynku miała miejsce ceremonia, która na zawsze zapisała się na kartach historii Polski – hołd pruski. Albrecht Hohenzollern, wielki mistrz zakonu krzyżackiego, złożył hołd lenny królowi Zygmuntowi I Staremu, uznając jego zwierzchnictwo i przekształcając państwo zakonne w świeckie Księstwo Pruskie.
To symboliczne wydarzenie, które zamknęło epokę krzyżackiego zagrożenia, Jan Matejko przedstawił na monumentalnym obrazie „Hołd pruski” (1879–1882). Jednak nie tylko tam artysta oddał szacunek królowi, również w „Poczcie królów i książąt polskich” (1890–1892) Zygmunta I ukazał jako władcę dostojnego i pełnego wewnętrznej siły. Z portretu spogląda na widza monarcha o głębokim spojrzeniu, świadczącym o tym, że był to władca prawdziwie epoki renesansu, umiejętnie prowadzący politykę zagraniczną, dbający o rozwój kultury i sztuki, a jednocześnie potrafiący utrzymać siłę państwa polskiego w czasach pełnych wyzwań.
Fot. Magdalena Lorek
Obchodzona rocznica hołdu to okazja do przywołania postaci Zygmunta I Starego, a także do przypomnienia, że w zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu znajduje się słynny „Poczet królów…”, który nie tak dawno temu prezentowany był na wystawie zorganizowanej w ramach obchodów Roku Jana Matejki (2023). W tym ponadczasowym cyklu artysta ukazał polskich monarchów i monarchinie tak, by portrety odzwierciedlały zarówno dokonania, jak i wyjątkowy charakter każdego z władców.
Indywidualnie uchwycone wyrazy twarzy, subtelnie zarysowane gesty i zaznaczone cechy fizyczne pomagały Matejce oddać osobowość i charakterystykę portretowanych monarchów, a starannie dobrane atrybuty – przypominały o ich dokonaniach. Podobnie artysta uczynił, portretując Zygmunta I Starego – nie tylko ukazał królewską dostojność władcy, lecz także przedstawił go z planami zamku wawelskiego w dłoni. Ten szczegół symbolicznie nawiązuje do roli króla jako mecenasa sztuki i inicjatora przebudowy Wawelu, która miała miejsce w Krakowie właśnie za jego panowania.
Natalia Sienkiewicz, Dział Grafiki i Rysunku XVI–XIX w. MNWr
■ Zoom na muzeum – zapraszamy również do lektury innych tekstów ➸