26 października – 6 grudnia 2009
Jest to pierwszy tak obszerny pokaz twórczości Stanisława Dróżdża – światowej sławy artysty działającego na pograniczu poezji i plastyki, reprezentanta Polski na weneckim Biennale w 2003 roku. Pokazanych zostanie ponad 40 dzieł od pierwszych utworów poezji konkretnej powstałych w 1967 roku do najnowszej pracy z roku 2007.
Najwybitniejszy polski poeta-konkretysta, od wielu lat uprawiający już samotnie tę dziedzinę sztuki (w latach 70. i 80. animator ruchu konkretystycznego), zmarł 29 marca tego roku, nie doczekawszy swoich 70 urodzin (15 maja), a także otwarcia bardzo dla niego ważnej wystawy we Wrocławiu, mieście, z którym związany był od ponad 50 lat.
Przygotowana przez Ośrodek Kultury i Sztuki we współpracy z Muzeum Narodowym we Wrocławiu ekspozycja ukazuje rozwój twórczości artysty: począwszy od wczesnych wierszy lingwistycznych po prace rozpisane na przestrzeń – także ogromnych rozmiarów, jak wenecka realizacja „Alea iacta est” . Pokazane zostaną zarówno te dzieła, w których podstawowym tworzywem jest język, jak i te oparte na cyfrach i liczbach oraz prace operujące przedmiotami-znakami. Zostaną na niej zrealizowane wielkie, skomplikowane technicznie koncepcje na przykład słynne, „między”, ale też prace, które zaprezentowane zostały dotąd tylko jeden raz, jak dwie prace bez tytułu – tzw. „klamki” (CSW Zamek Ujazdowski, 1999) i „żyłki” (Galeria Foksal, 2002). „Alea iacta est”, praca złożona z ok. 250 tysięcy kości do gry, przedstawiająca wszystkie możliwe 46.656 układy 6 kostek, pokazana zostanie w swojej alternatywnej postaci 6 tomów ksiąg oraz przez dokumentację wystawy w Pawilonie Polskim w Wenecji (także dokumentacja filmowa). Elementem wystawy będzie również utwór muzyczny skomponowany do jednego z dzieł Stanisława Dróżdża przez Tadeusza Sudnika (premiera tej kompozycji miała miejsce na tegorocznej Warszawskiej Jesieni).
Tytuł wystawy, „początekoniec”, jest tytułem i zarazem fragmentem jednej z prac artysty, powstałej w swojej pierwszej wersji w 1971 roku. Mówi o najważniejszym źródle jego pracy artystycznej, jakim były rozważania nad językiem i o wyrażanej poprzez własne utwory fascynacji problemem czasu i przestrzeni; nieuchwytnym dla nas ich początkiem i końcem. Ten tytuł dotyczy także samej wystawy, która w obliczu śmierci jej autora jest prezentacją zarówno pierwszych, jak i ostatnich jego prac: kolejne, niestety, już nie powstaną.
Podtytuł „Pojęciokształty. Poezja konkretna” to określenia, jakimi Stanisław Dróżdż tytułował niemal wszystkie swoje wystawy, podkreślając w ten sposób wierność autorskiemu terminowi, wymyślonemu w drugiej połowie lat 60. dla nazwania własnej oryginalnej twórczości oraz wierność poezji konkretnej – awangardowemu zjawisku w światowej literaturze, operującemu na pograniczu z plastyką, które rozwijało się intensywnie od połowy lat 50. do początku lat 70. XX wieku.
Wystawie towarzyszy obszerny katalog – pierwsza monografia twórczości Stanisława Dróżdża – zawierający wszystkie prace pokazane na wystawie. Trzy zamieszczone w nim eseje – Grzegorza Dziamskiego, Tadeusza Sławka oraz kuratorki wystawy, Elżbiety Łubowicz – są próbą całościowego spojrzenia na tę twórczość, podejmując ten problem z różnych punktów widzenia, zarówno od strony teorii sztuki, jak i literaturoznawstwa. Ich autorzy ukazują, jak problematyka dzieł artysty wyrażała się w szczególnej dla niego estetyce, budowanej przez długie lata, samotnie i konsekwentnie, w obszarze między dwiema dziedzinami: poezją i plastyką.
Dzień otwarty, 7 listopada, godz. 11.00-19.00
Konceptualne spojrzenie – wokół wystawy Stanisława Dróżdża
13.00 – Stanisław Dróżdż i poezja konkretna, oprowadzanie po wystawie (Iwona Gołaj)
14.00 – Pojęciokształty, wykład Doroty Plucińskiej
15.00 – Kształty niewidzialnego, zabawa z dziećmi (Dorota Plucińska)
16.00 – Pomysł na słowa, zabawa z dziećmi (Sławomir Ortyl)
