1 października – 30 grudnia 2025
Fot. A. Podstawka
Kurator wystawy: Jacek Witecki
Jeden z najcenniejszych skarbów odnalezionych w Europie w XX w. przez ostatnie trzy miesiące roku oglądać można w Muzeum Narodowym we Wrocławiu. Królewska korona ślubna z XIV w. – najcenniejszy zabytek skarbu – jest główną bohaterką tegorocznej prezentacji.
Zwiedzający dowiedzieć się mogą, jakie było symboliczne znaczenie koron, jakie ceremoniały i obyczaje związane były z ich noszeniem. Poza prezentacją zabytków złotniczych i monet skarbu, wystawa przedstawia historie słynnych średniowiecznych koron, znanych dziś często jedynie z opisów i źródeł wizualnych, oraz przybliża związane z nimi intrygujące historie.
Korony były czymś więcej niż tylko cenną ozdobą królewskiej głowy. Stanowiły znak najwyższej władzy nadanej bożą ręką i przekazywały istotne treści dotyczące aspiracji władcy.
„Najważniejsze momenty związane z panowaniem traktowano szczególnie” – wyjaśnia Jacek Witecki, kurator wystawy. „Były to: koronacja, a więc ceremonia wstąpienia na tron, oraz śmierć władcy i uroczysty pogrzeb. Pomiędzy tymi granicznymi momentami miały miejsce także inne wydarzenia, na przykład zaślubiny, będące często ważnymi aktami politycznymi. Podczas takich okazji wykorzystywano odpowiednie insygnia, a korona, obok berła i jabłka, odgrywała najważniejszą rolę. Właśnie o tym chcemy opowiedzieć na tegorocznej wystawie”.
Dyrektor Muzeum Narodowego we Wrocławiu dr hab. Piotr Oszczanowski:
Pierwsze zabytki skarbu – prawie cztery tysiące srebrnych monet, groszy praskich i miśnieńskich – odnaleziono w Środzie Śląskiej 8 czerwca 1985 r. W ten sposób rozpoczęła się jedna z najbardziej niezwykłych i fascynujących historii odkryć skarbów w Polsce.
W tym roku z okazji 40. rocznicy tego wydarzenia ponownie udostępniamy bezcenne precjoza w Muzeum Narodowym we Wrocławiu i jednocześnie – za sprawą publikacji – przypominamy wszystkie pokazy, które miały miejsce w ciągu poprzednich siedmiu lat.
Zaprezentowaliśmy Skarb Średzki w następujących odsłonach: „Trzydziestolecie odkrycia” (2018), „Tajemnice złotniczej pracowni” (2019), „Czasy wielkiej zarazy” (2020), „Cesarze, królowie, książęta” (2021), „Królewskie zaślubiny” (2022), „Bankierzy króla” (2023) oraz „Legendy i mity” (2024).
Potwierdziły one, jak wieloaspektowym i niezwykle naukowo inspirującym jest to znalezisko. Choć dużo już o nim powiedziano, w dalszym ciągu generuje liczne pytania, z których wiele nadal pozostaje bez odpowiedzi. Bogactwo materialne, artystyczne i naukowe Skarbu Średzkiego potwierdza, że atrakcyjność tego zespołu złotniczego jest ponadczasowa.
Historia odnalezienia Skarbu Średzkiego
W maju 1988 r. na podmiejskim wysypisku w Środzie Śląskiej odnaleziono złote klejnoty, które trafiły tam wraz z ziemią i gruzem z prac rozbiórkowych prowadzonych na terenie Starego Miasta, gdzie wcześniej już odkryto średniowieczne monety. Wiadomość o tym przyciągnęła wkrótce poszukiwaczy-amatorów i dotarła do służb archeologicznych. W wyniku przeprowadzonej akcji odzyskano złote i srebrne przedmioty, które po scaleniu stworzyły unikatowej wartości zespół klejnotów i monet.
Miejsce i prawdopodobny czas ukrycia drogocennych przedmiotów – przed połową XIV w. – oraz charakter klejnotów pozwalają przypuszczać, że stanowiły one bankowy depozyt zastawny pochodzący z Pragi, z królewskiego skarbca Luksemburgów. Precjoza znalazły się na Śląsku należącym wówczas do Korony Czeskiej za panowania Karola IV. Wiadomo, że władca ten w potrzebach kampanii politycznej prowadzonej dla uzyskania tytułu cesarza zaciągał pożyczki u zamożnych kupców w Środzie Śląskiej.
Skarb przekazany został do zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu i po raz pierwszy udostępniony publicznie w 1996 r. Klejnoty prezentowane są we wrocławskim Muzeum Narodowym przez ostatnie trzy miesiące każdego roku, a w pozostałym okresie zobaczyć je można w Muzeum Regionalnym w Środzie Śląskiej.
■ Zabytki Skarbu Średzkiego ➸
■ Muzeum Cyfrowe MNWr | Skarb Średzki ➸
■ Skarb Średzki na wystawach w Muzeum Narodowym we Wrocławiu w latach 2018-2025 [publikacja] ➸