Tytuł: Justitia (Alegoria Sprawiedliwości)
Autor: Peter Paul Rubens
Data powstania: ok. 1625–1628
Technika: olej na desce
Wymiary obrazu: 65 × 44,5 cm
Wymiary z ramą: 85 × 65 × 5 cm
Miejsce przechowywania: Het Noordbrabants Museum, Holandia
Numer inwentarzowy: 99.418
Na obrazie ukazana została kobieta w całej postaci – to personifikacja Sprawiedliwości, czyli Justitia. Postać stoi na tle rozległego, pastoralnego pejzażu, z ciemnymi, burzliwymi chmurami na niebie i smugą światła przebijającą się przez nie – znak boskiej mocy lub objawienia.
Justitia ukazana została jako młoda kobieta o jasnej cerze i długich blond włosach opadających na ramiona. Na głowie nosi złotą koronę z liści, a na sobie ma dwuwarstwową szatę: pod spodem zielona suknia okryta została czerwoną draperią, która opada swobodnie, tworząc dynamiczne fałdy. Jej prawe ramie jest odsłonięte.
W prawej, uniesionej ręce trzyma miecz – symbol nieuchronności kary i władzy sądowniczej. Ostrze skierowane jest pionowo w górę. W lewej dłoni trzyma wiązkę rózg oraz wagę – znak równowagi i proporcji. Pod jej lewą stopą wije się wąż, którego depcze boso, symbolicznie pokonując fałsz, zło i grzech.
Rubens w typowy dla siebie sposób sceny mitologiczne czy symboliczne wpisuje w tematykę religijną. Badacze uznają, że deptany przez Justitie wąż jest symbolem grzech, zaś stado owiec – ludem Bożym. W tym ujęciu scena ukazuje odwieczne zwycięstwo Boskiej Sprawiedliwości oraz bezpieczeństwo, które ludowi Bożemu zapewnia Boska Sprawiedliwość.
W tle, po lewej stronie obrazu, widać stado owiec – znak niewinności i społeczeństwa pod ochroną prawa – a po prawej wilka lub psa, który może symbolizować zagrożenie lub potrzebę czujności. Scena rozgrywa się o zmierzchu, co potęguje dramatyczny charakter przedstawienia.
Dzieło powstało w pracowni Petera Paula Rubensa w Antwerpii w latach około 1625–1628. Rubens, jeden z najwybitniejszych malarzy barokowych, mistrz alegorii i symboliki, często podejmował tematykę cnót obywatelskich i moralnych w swoich obrazach przeznaczonych zarówno do przestrzeni sakralnych, jak i publicznych.
Alegoria Sprawiedliwości była w XVII wieku częstym motywem wykorzystywanym w sztuce, szczególnie w kontekście władzy królewskiej i sądowniczej. Miecz i waga, klasyczne atrybuty Sprawiedliwości, nabierają tu dynamizmu dzięki barokowemu malarskim środkom – dramatycznemu światłocieniowi, rozedrganej fakturze nieba i ruchowi szat.
Praca prezentowana na wystawie czasowej „Rubens na Śląsku”
Muzeum Narodowe we Wrocławiu, 31.05–30.11.2025
Więcej opisów ➸