Muzeum Narodowe we Wrocławiu to jedno z największych i najważniejszych muzeów sztuki w Polsce. Powołane zostało do istnienia w 1947 r. jako Muzeum Państwowe, zaś uroczyście otwarto je 11 lipca 1948 r., a od 13 lipca udostępniono publiczności. Dwa lata później zostało przemianowane na Muzeum Śląskie. Pod taką nazwą instytucja funkcjonowała przez dwadzieścia lat do 1970 roku, kiedy to została podniesiona do rangi Muzeum Narodowego.
Muzeum Narodowe we Wrocławiu posiada cztery oddziały – Gmach Główny, o nazwie zgodniej z nazwą całej instytucji, czyli Muzeum Narodowe we Wrocławiu, położone w bliskim sąsiedztwie oddziału głównego Muzeum „Panorama Racławicka”, kameralne Muzeum Etnograficzne zlokalizowane w dawnym letnim pałacu biskupów wrocławskich, a także otwarte w czerwcu 2016 roku Muzeum Sztuki Współczesnej w Pawilonie Czterech Kopuł.
Muzeum Narodowe we Wrocławiu w latach 2006–2021 było prowadzone przez dwóch organizatorów: Samorząd Województwa Dolnośląskiego oraz Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Od 1.02.2022 r. Muzeum Narodowe we Wrocławiu otrzymało miano instytucji państwowej, a jego jedynym organizatorem jest Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Zbiory Muzeum Narodowego we Wrocławiu liczą obecnie ponad 200 tys. obiektów reprezentujących wszystkie dziedziny sztuki, począwszy od średniowiecznej śląskiej rzeźby kamiennej i drewnianej, malarstwa śląskiego, polskiego i europejskiego, poprzez rzeźbę nowożytną i modernistyczną, rysunek, grafikę i bardzo bogate zbiory rzemiosła artystycznego minionych epok od antyku przez średniowiecze do początków XX wieku, aż po zbiory książek i dokumentów. Trzon kolekcji tworzą artefakty głównie z obszaru Wrocławia i Dolnego Śląska, a znaczna część z nich pochodzi ze zbiorów dawnych muzeów niemieckich. Znajdują się tu także dzieła sztuki przekazane w 1946 roku z lwowskich galerii sztuki przez ówczesne władze ZSRR.
Muzeum Etnograficzne Oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu jest jedyną placówką na Dolnym Śląsku, która specjalizuje się w etnograficznej dokumentacji regionu oraz opisie i interpretacji jego kulturowej zmienności. Liczące ponad 20 tys. eksponatów zbiory Muzeum obrazują skomplikowane dzieje Dolnego Śląska, w którego przeszłości spotkały się dwie tradycje: przedwojenna – miejscowa i powojenna – osób przyjezdnych. Wyjątkowy obszar, na którym w krótkim czasie i na sporej powierzchni doszło do niemal całkowitej wymiany ludności, gdzie rzeczy pozostawione spotkały się z przywiezionymi.
Pierwsze zbiory pochodziły ze składnic muzealnych Ministerstwa Kultury i Sztuki w Bożkowie i w Żelaźnie oraz z kilku muzeów regionalnych – w Karpaczu, Szklarskiej Porębie, Niemczy, Bolkowie, Jaworze, Jeleniej Górze, Kamiennej Górze, Brzegu, Wałbrzychu i Ziębicach. Jedne z nich uległy likwidacji, inne zmieniły swój profil, wydając część zbiorów zbędnych. Niektóre natomiast przekazały w depozyt najbardziej wartościowe zabytki.
Od roku 1968 pozyskiwane są dzieła pozostające wcześniej poza sferą zainteresowań etnografii. Zebranie znacznej liczby prac sztuki nieprofesjonalnej reprezentatywnych przede wszystkim dla Dolnego i Górnego Śląska pozwoliło na udostępnienie zwiedzającym pierwszej w Polsce stałej Galerii Sztuki Nieprofesjonalnej (czynnej w latach 1980–1985), prezentującej ok. 150 prac kilkunastu autorów. Kolekcję tę wzbogacano przede wszystkim po wystawach kończących wojewódzkie przeglądy tego rodzaju plastyki, ale do jej powiększenia przyczyniły się również konkursy artystyczne.
Najcenniejsze w zbiorach, tak ze względu na wartości artystyczne, jak i poznawcze, są kolekcje z zakresu dawnej sztuki dolnośląskiej. W Dziale Sztuki na uwagę zasługuje zwłaszcza malarstwo na szkle, grafika dewocyjna, rzeźby z zespołem uli figuralnych, formy piernikarskie i malowane meble.
Muzeum Narodowe we Wrocławiu jest właścicielem jednej z największych w kraju kolekcji polskiej sztuki współczesnej, której historia sięga lat 60. XX w. Liczy ponad 20 tys. eksponatów i obejmuje wszystkie dyscypliny artystyczne, począwszy od malarstwa, grafiki, rysunku, rzeźby, szkła, ceramiki i fotografii aż po environment, projekty konceptualne, dokumentacje happeningów oraz sztukę wideo. Prace te prezentowane są w Pawilonie Czterech Kopuł.
Prezentacja najciekawszych obiektów jest próbą ukazania różnorodności i wielowątkowości polskiej sztuki nowoczesnej oraz współczesnej i między innymi z tego powodu jest wystawą „żywą”, modyfikowaną i uzupełnianą. Poszczególne sekwencje ekspozycji ilustrują – z zachowaniem chronologii zjawisk – najważniejsze problemy artystyczne w sztuce XX i XXI wieku.