Obrazy w małych formatach ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu
9 grudnia 2025 – 22 marca 2026
Kuratorki wystawy: Anna Jezierska, Małgorzata Macura
Niewielki format – to jedyna cecha, która łączy wszystkie obrazy pokazywane na tej wystawie. Żaden z nich nie przekracza wymiarów 40 × 40 cm!
Zazwyczaj ukryte przed okiem widzów, w większości przechowywane są w magazynach ze względu na swoiste „niedopasowanie” do koncepcji galerii wystaw stałych. Jednocześnie wiele z tych dzieł prezentuje doskonały poziom artystyczny oraz zaskakuje rozbudowaną, a nawet monumentalną kompozycją zamkniętą w niewielkim formacie. Obrazy te dowodzą, że mała powierzchnia nie ograniczała ekspresji twórczej artystów kojarzonych z płótnami o tradycyjnych wymiarach.
Na wystawie można zobaczyć dzieła znanych twórców, takich jak Artur Grottger, Jan Matejko, Aleksander Gierymski, Bolesław Biegas, Eugeniusz Geppert, Henryk Stażewski czy Pierre-Paul Prud’hon. Inne z kolei wyszły spod pędzla znakomitych, choć dziś nieco zapomnianych artystów, jak np. Émile De Cauwer, Marie Spieler, Odo Dobrowolski, Stanisław Dębicki, Stanisław Janowski czy ostatnio odkrywana Maria Dulębianka.
Kuratorka Małgorzata Macura: Prace dowodzą, że mała powierzchnia nie ograniczała ekspresji twórczej artystów kojarzonych z płótnami o tradycyjnych wymiarach, nie stanowiła także przeszkody dla podejmowania podniosłych lub istotnych społecznie tematów. Warto zaznaczyć, że w niewielkich studiach artyści pozwalali sobie niekiedy na większą swobodę twórczą prowadzącą nawet do nowatorskich rozwiązań formalnych.
Fot. P. Wargan
Kuratorka Anna Jezierska: Obrazy zróżnicowane pod względem stylistycznym, tematycznym, a także chronologicznym, podzieliłyśmy na 16 grup tematycznych. Wśród nich wyodrębniłyśmy przykłady tendencji w sztuce, w których małe formaty były celowym wyborem artystów. Szczególne miejsce zajmuje tu twórczość Jana Stanisławskiego i zjawisko jego wpływu na artystów wywodzących się z kręgu jego uczniów, a także oddziaływanie sztuki niderlandzkiej XVII w. na kolejne epoki. Obfitowała ona w dzieła tzw. małych mistrzów oraz wykształciła motywy i schematy kompozycyjne, z który czerpali malarze w następnych stuleciach. Znane nazwiska splatają się z tymi zapomnianymi – skala obrazów zrównuje je w hierarchii i przypomina o tym, że historia sztuki ma swoje marginesy i peryferie, które przynoszą nierzadko interesujące odkrycia.
Dyrektor Muzeum Narodowego we Wrocławiu Piotr Oszczanowski: Wystawa pokazuje małe formaty dotąd w większości przechowywane w magazynach i odzwierciedla oblicze bogatej kolekcji Muzeum Narodowego we Wrocławiu z jej burzliwą historią. Pokazuje część zbiorów odziedziczonych po muzeach dawnego Wrocławia, niektóre przykłady malarstwa polskiego przekazane do Wrocławia w 1946 r. ze Lwowa i Kijowa, a także obrazy, które bardzo świadomie nabywane były w latach powojennych. Daje możliwość – jakże pożądanego przez widzów – zajrzenia do magazynów i jest okazją do zaprezentowania obrazów nigdy wcześniej w muzeum niepokazywanych. Specjalnie na tę ekspozycję poddane zostały one konserwacji. Dzięki wytrwałej pracy konserwatorów ujawniły skrywane do tej pory walory artystyczne. Pozwala to przypuszczać, iż w przyszłości będą mogły znaleźć się na stałej galerii malarstwa Muzeum Narodowego we Wrocławiu.
Interesującym uzupełnieniem ekspozycji są przedmioty z innych kolekcji Muzeum Narodowego we Wrocławiu, które również zaskoczą widzów niewielkimi rozmiarami, np. książka wydana w 1971 r., mierząca zaledwie 0,3 × 0,25 cm i uznawana w czasie wydania za najmniejszą książkę na świecie, maleńkie modele mebli czy miniaturowy aparat fotograficzny Minox B projektu Waltera Zappa o wymiarach 1,6 × 9,85 × 2,8 cm – modele takie używane były w fotografii szpiegowskiej.
Wybrane wydarzenia towarzyszące wystawie ↡
❧ Oprowadzania kuratorskie (wstęp z biletem na wystawy czasowe, zapisy)
■ 20.12, g. 13.00 — prowadzenie: Anna Jezierska, Małgorzata Macura (z tłumaczeniem na polski język migowy [PJM])
■ 10.01, g. 13.00 — prowadzenie: Anna Jezierska, Małgorzata Macura
■ 31.01, g. 14.00 — prowadzenie: Małgorzata Macura
■ 14.02, g. 13.00 — prowadzenie: Anna Jezierska, Małgorzata Macura
■ 28.02, g. 13.00 — prowadzenie: Anna Jezierska
■ 7.03, g. 13.00 — prowadzenie: Anna Jezierska, Małgorzata Macura
■ 22.03, g. 13.00 — prowadzenie: Anna Jezierska, Małgorzata Macura
❧ Wykłady (wstęp wolny)
■ 11.01, g. 15.00 — „Dziewczyna z perłą” i jej powinowaci
Prowadzenie: dr Beata Lejman
■ 17.01, g. 15.00 — „Przybrani cudacznie po karnawołemu”. O dawnej modzie dziecięcej
Prowadzenie: dr Małgorzata Możdżyńska-Nawotka
■ 31.01, g. 12.00 — „… maleńki, jak te obrazki, co maluje Stanisławski”. Opowieść o Janie Stanisławskim i jego szkole malarstwa pejzażowego
Prowadzenie: Anna Jezierska
■ 14.02, g. 12.00 — Kolibry księgozbiorów. Rzecz o książkach miniaturowych
Prowadzenie: dr Jakub M. Łubocki
■ 21.02, g. 12.00 — Powiększenie. Szkic, studium, replika: małe formaty wobec większych kompozycji
Prowadzenie: Małgorzata Macura
■ 7.03, g. 15.00 — „Mali mistrzowie” – wielcy malarze
Prowadzenie: dr Beata Lejman
■ 14.03, g. 12.00 — W podróży malarskiej do „ojczyzny pejzażów”. Szlaki, motywy, materiały malarza pejzażysty w Italii w XIX wieku
Prowadzenie: dr Maria Nitka (ASP we Wrocławiu)
■ 21.03, g. 15.00 — Mikrokosmos Józefa Gielniaka
Prowadzenie: Justyna Chojnacka
❧ Zajęcia weekendowe dla dzieci i młodzieży (wstęp z biletem za 10 zł, zapisy)
■ 10.01, g. 11.00 — W mikroświecie Calineczki – zajęcia Sławomira Ortyla dla dzieci w wieku 3–5 lat
■ 1.02, g. 11.00 — Wielka sztuka w małej ramie – warsztaty plastyczne Karoliny Rzepki dla dzieci w wieku 6–12 lat
■ 14.02, g. 15.00 — W świecie wąskich uliczek i miniaturowych zaułków – warsztaty plastyczne Grzegorza Wojturskiego dla dzieci i młodzieży w wieku 10–15 lat
■ 21.03, g. 11.00 — Wiosenne spotkanie z pszczółką Mają – zajęcia Sławomira Ortyla dla dzieci w wieku 3–5 lat
❧ Zajęcia muzealne dla grup zorganizowanych
■ Tematy w malarstwie – lekcja muzealna dla przedszkolaków i dzieci z klas III–VI SP
■ Spotkanie z pszczółką Mają – warsztaty dla przedszkolaków i dzieci z klas I SP
■ „Małe jest piękne” – malujemy miniaturowe pejzaże lub martwe natury – warsztaty dla przedszkolaków i dzieci z klas I–III SP
■ W krainie polskich pejzaży – lekcja muzealna dla dzieci i młodzieży z klas IV–VIII SP
■ Awangarda w malarstwie I poł. XX w. – lekcja muzealna dla młodzieży z klas VI–VIII SP oraz z klas szkół ponadpodstawowych
Katalog ↡
Fot. M. Lorek
Publikacja przybliża tematykę i losy dzieł wybranych spośród 130 wyjątkowych obrazów. Nie takie miniaturowe to kompendium o „Mikroświatach”! W katalogu czytelnik znajdzie mikrohistorie w makroskali, a lektura umożliwi mu przeniesienie się do świata pejzaży, scen rodzajowych, portretów i autoportretów stworzonych przez mistrzów i ich uczniów… Katalog dostępny jest w księgarni stacjonarnej i online, polecamy ➸
Wernisaż ↡
Fot. A. Podstawka
Konferencja prasowa ↡
Fot. A. Podstawka
Stowarzyszenie Przyjaciół Muzeum Narodowego we Wrocławiu ↡
Fot. A. Ziemlańska
Przygotowania do wystawy ↡
Fot. M. Lorek
■ Magdalena Talik [wroclaw.pl] o wystawie ➸