Kościół wotywny w Stadl-Paura

Grafika pochodząca ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu ukazuje Trójcę Świętą unoszącą się ponad zespołem klasztornym w Lambach oraz grupę zakonników benedyktyńskich z opatem Maximilianem Paglem, fundatorem wotywnego kościoła w Stadl-Paura.

Na terenie Górnej Austrii w roku 1713 wielkie spustoszenie siała epidemia dżumy i jeszcze w trakcie jej trwania opat Pagl złożył ślubowanie, że jeśli rejon Lambach zostanie ocalony przed zarazą, wówczas na pobliskim wzgórzu Paura wybuduje kościół ku czci Trójcy Świętej.

Barokowa świątynia dziękczynna, przedstawiona na grafice z lewej strony, została wzniesiona w latach 1714–1724 przez austriackiego architekta Johanna Michaela Prunnera. W prawym dolnym rogu grafiki widzimy klęczącego opata, który trzyma ogromną planszę z planem architektonicznym ufundowanej przez siebie budowli.

Nie tylko rzut kościoła, ale również jego wystrój i wyposażenie nawiązują do wezwania Trójcy Świętej poprzez symboliczne odniesienia do liczby trzy oraz zastosowanie wielu potrójnych elementów. Świątynia na planie trójbocznym otrzymała trzy narożne wieżyczki i trzy półkopuły, tyleż samo marmurowych portali wejściowych, okien głównych i organów oraz trzy ołtarze z obrazami.

Co ciekawe, trzy razy w roku – w zależności od okresu liturgicznego – wierni wchodzili do kościoła przez inny portal, a msza święta sprawowana była przy innym ołtarzu. W związku z tym wierni zmieniali miejsce siedzenia oraz kierunek patrzenia.

Począwszy od Adwentu zwróceni byli w stronę ołtarza Bożego Narodzenia, wraz z rozpoczęciem Wielkiego Postu obracali się ku ołtarzowi Wielkanocnemu z obrazem Ukrzyżowania Chrystusa, zaś od uroczystości Zesłania Ducha Świętego do końca roku liturgicznego patrzyli na ołtarz Trójcy Świętej.

To właśnie obraz z ołtarza Trójcy Świętej, związany z wezwaniem kościoła, namalowany przez Martino Altomonte – artystę włoskiego pochodzenia działającego w Austrii i w Polsce, posłużył jako wzór dla omawianej grafiki. Pod względem kompozycyjnym rycina stanowi dosyć wierne odzwierciedlenie dzieła malarskiego, różni się jedynie drobnymi detalami: wprowadzeniem większej liczby zakonników towarzyszących opatowi i pominięciem procesji w oddali.

Autorem ryciny jest bawarski malarz i grafik Johann Heinrich Störcklin, działający w Augsburgu. Powstanie grafiki nieprzypadkowo przypada na rok 1725, ponieważ wtedy odbyła się uroczysta konsekracja powstałego kościoła wotywnego w Stadl-Paura.

Zuzanna Mikołajek, adiunkt w Dziale Grafiki w Galerii Sztuki XVI-XIX w.