1 sierpnia – 29 września 2013
Wśród muzealnych zakupów w roku 2013 znalazły się: rzeźba jednego z najbardziej znanych współczesnych artystów polskich Pawła Althamera zatytułowana „Bärbel”, niezwykle cenne szkła barokowe i empirowe oraz naczynia porcelanowe pochodzące z wytwórni w Miśni, Berlinie, Moabicie i z fabryki Carla Kristera w Wałbrzychu. Rzeźba Pawła Althamera wzbogaciła stałą ekspozycję „Polska sztuka współczesna”, natomiast pozostałe nabytki można będzie oglądać w muzelanym Skarbcu na wystawie czasowej (1.08-29.09.2013).
Zakupy dzieł sztuki dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Paweł Althamer, „Bärbel”
To jedna z figur pokazanych na wystawie zatytułowanej „Almech”, którą zorganizowało Deutsche Guggenheim Museum w Berlinie na przełomie 2011-2012. Paweł Althamer zaaranżował w berlińskim muzeum rodzaj laboratorium „work in progress” – zainstalował tam maszyny sprowadzone z fabryki swego ojca, produkującej w Polsce syntetyczne tworzywo. Przy pomocy tych maszyn artysta wykonał kilkadziesiąt figur z polietylenu. Ich głowy były odlewami z głów modeli – pracowników muzeum, przyjaciół artysty i zwiedzających. Natomiast ażurowe korpusy opracowane były z metalowej siatki, owiniętej białą polietylenową taśmą.
Taki zabieg artystyczny dał w efekcie zróżnicowane struktury rzeźbiarskie. Obdarzone dynamizmem figury budziły skojarzenia z ekspresją rzeźb baroku, a współcześnie z postaciami science fiction. Pochodząca z tego cyklu figura „Bärbel” ujęta jest w ekstatycznej pozie, a gąszcz taśmy, która oplata jej korpus, wypełnia przestrzeń, kreśląc silnie rozbudowany kształt postaci. Ażurowa sylweta, pozbawiona znamion cielesności, sugerująca taneczny trans, przypomina aktorów średniowiecznego danse macabre i kieruje uwagę ku refleksji o przemijaniu”.
(Tekst: Barbara Ilkosz)
Porcelana
Jedenaście porcelanowych naczyń zakupionych dzięki wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego to ważne uzupełnienie gromadzonej od lat kolekcji wyrobów ceramicznych śląskiej proweniencji lub ze Śląskiem tematycznie związanych. Pozyskane zabytki to i wyroby rodzime, np. z fabryki Carla Kristera w Wałbrzychu, i importy, np. ze znamienitych zakładów w Miśni, w Berlinie, czy z mniej sławnego w Moabicie. Wykonano je w XIX wieku, kiedy skład masy „białego złota” już nie był pilnie strzeżoną tajemnicą, a w Europie działało sporo wytwórni porcelany, na których produkty mogli pozwolić sobie nawet niezbyt zamożni klienci.
Oprócz wieloelementowych serwisów i figurek fabryki oferowały naczynia dekoracyjne o przeznaczeniu prezentowym lub pamiątkowym. Popularnością cieszyły naczynia z malaturami przedstawiającymi rzeczywiste widoki (np. panoramy miast, zabytki) lub portrety znanych osób.
Filiżanki zakupione przez muzeum zdobią kunsztowne miniatury, na których z dużą dokładnością odtworzono wyglądy pojedynczych obiektów (wrocławskiego ratusza, ruin zamku Grodno w Zagórzu Śląskim, pawilonu zdrojowego w Kudowie), zespołów budowli (panorama Ostrowa Tumskiego we Wrocławiu, plac w Görlitz) oraz szerokie panoramy (Złotego Stoku, Kraszowic w Świdnicy, Śnieżki w paśmie Karkonoszy). Dla kilku malatur udało się odnaleźć ich graficzne inspiracje.
Naczynia wykonano w drugiej i trzeciej ćwierci wieku XIX. W większości mają zatem formy spokojne, klasycyzujące: cylindryczne czasze z lekko rozchylonym wylewem, stopy pierścieniowe, uchwyty wyniesione wysoko ponad krawędź.
Dużą elegancją wyróżnia się filiżanka ozdobiona subtelnym widokiem Śnieżki pochodząca z miśnieńskiej manufaktury. Jej uchwyt w górnym osadzeniu ma kształt głowy łabędzia, charakterystyczny dla empire’u, stylu wcześniejszego, z przełomu XVIII i XIX stulecia. Natomiast bogato złocone wazon i filiżanka z przedstawieniem wrocławskiego ratusza, które zostały wykonane w wałbrzyskich fabrykach (Carla Tielscha i Carla Kristera), są typowymi przykładami wzornictwa eklektycznego, w drugiej połowie XIX wieku wiodącego w śląskich wytwórniach.
(Tekst: Jolanta Sozańska)
Filiżanka z panoramą Ostrowa Tumskiego we Wrocławiu, Filiżanka z widokiem wrocławskiego ratusza, ok. 1860
1847-1849, Niemcy, KPM Berlin Śląsk, Wałbrzych, wytwórnia Carla Kristera
Szkło artystyczne z okresu baroku i klasycyzmu
Dzięki ostatniemu zakupowi powiększony został zbiór szkła śląskiego z okresu baroku i klasycyzmu. Do kolekcji Muzeum Narodowego we Wrocławiu kupowane są przede wszystkim wysokiej klasy artystycznej pamiątkowe i okazjonalne naczynia szklane szkła z hut śląskich, zwłaszcza tzw. szkła uzdrowiskowe, z rytowanymi i malowanymi widokami uzdrowisk, zamków i pałaców w Kotlinie Jeleniogórskiej i Kotlinie Kłodzkiej.
W Kotlinie Jeleniogórskiej już w XVI w. działały huty szkła produkujące dobrej jakości naczynia ozdobne i użytkowe. Tradycja rytowania szkła i kamieni szlachetnych sięga tam początków XVII w. Rozwinęła się dzięki kontaktom arystokratów i związanych z nimi mistrzów obróbki szkła z ośrodkami artystycznymi w Pradze, Wiedniu, Monachium, a także w miastach włoskich.
Większość szklanych naczyń, które przetrwały do naszych czasów to pamiątkowe i reprezentacyjne puchary wykonywane dla uczczenia różnych ważnych wydarzeń: przybycia władcy, zwycięstw w bojach, a także z okazji wydarzeń rodzinnych: zaręczyn, ślubów, chrztów, spotkań przyjaciół i zakochanych.
Wśród zakupionych w tym roku 16 zabytków znalazły się m.in. niezwykle interesujący i unikalny pucharek z poł. XVIII w. z dekoracją inspirowaną sztuką Dalekiego Wschodu, tzw.: chinoiserie (fran.). Rytowana w szkle dekoracja przedstawia Chińczyków z latawcami, pagody i fantastyczne zwierzęta. Precyzja wykonania ornamentu i oraz naturalistyczne postacie Chińczyków i puttów wskazują na dzieło cieplickiego mistrza Ch. G. Schneidera. W pracowni tego słynnego mistrza zdobiony był też puchar z dekoracją przedstawiającą personifikację Wiary, Wzroku i Fałszu ilustrujące przysłowie „Ufaj, ale patrz komu”.
Do zbiorów Muzeum Narodowego trafiły także dwie czarki na cukry czyli słodycze. Wykonane zostały w hucie Preusslerów w Weissbach (koło Szklarskiej Poręby), dekorowane w Cieplicach.
Z końca XVIII w. pochodzą wyroby szklane kształtami nawiązujące do naczyń antycznych i elementów architektury antycznej. Skromniej niż poprzednio dekorowane naczynia przeznaczone były dla mieszczańskich odbiorców, którzy przyjeżdżali do rozwijających się uzdrowisk w Kotlinie Jeleniogórskiej i Kłodzkiej. Coraz częściej dekoracje naczyń stanowiły rytowane widoki uzdrowisk. Na wspaniałym kuflu wykonanym ok. 1790 r. przedstawiono widoki Starego Lądka i Nowego Lądka, a na czaszy pamiątkowego kielicha powstałego w hucie Preusslerów w Karlstal (koło Szklarskiej Poręby) widnieje dekoracja przedstawiająca panoramy Karkonoszy, Jeleniej Góry i Cieplic.
(Na podstawie tekstu Elżbiety Gajewskiej Prorok).
Pucharek z dekoracją chinoiserie, Śląsk, Fragment dekoracji
Szklarska Poręba, huta Preusslerów w Weissbach,
dekoracja rytowana: Cieplice, Christian Gottfried Schneider, ok. 1750.
Zakupy dzieł sztuki dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
