od 18 kwietnia do 8 maja 2005
Z cyklu „Artyści i mecenasi Muzeum Narodowemu we Wrocławiu” przedstawiamy kolekcję 88 prac, które żona malarza Halina Eysymont podarowała Muzeum Narodowemu w 2004 roku. Wśród eksponowanych dzieł pokazane zostaną prace z późnego okresu twórczości artysty – zarówno obrazy na płótnie (z lat 80. – 90.), jak i gwasze i pastele (z lat. 1989 – 91).
Na początku swojej twórczości Janusz Eysymont uprawiał malarstwo gestu. Język abstrakcji zawsze był mu najbliższy, wierny pozostał mu do końca swojej twórczości. Dominantą dzieł Eysymonta jest światło. Już jego statyczne kompozycje z połowy lat sześćdziesiątych eksponowały opozycję rozświetlonych i ciemnych płaszczyzn. Światło i cień były zasadniczymi elementami w monochromatycznych lub wielobarwnych kompozycjach z okresu późniejszego – końca lat sześćdziesiątych i początku lat 70. W połowie lat 70. w sztuce Eysymonta dał o sobie znać rygor logiki i redukcji środków wyrazu. Organiczne kształty egzystujące w odkrywanych przez niego przestrzeniach, ustąpiły miejsca na rzecz neutralnego tła przeciwstawionego światu form geometrycznych. Obrazy tego czasu nie były w malarstwie Eysymonta zaledwie grą form plastycznych, stawiały też podstawowe pytania o naturę (Dźwięk kryształu), Boga (Pusta ikona) i wiarę (Tabu).
Wstrząs spowodowany wprowadzeniem stanu wojennego i wydarzeniami politycznymi tego okresu(rejestrowanymi od początku w prowadzonym przez malarza dzienniku) zdeterminował silnie postawę światopoglądową artysty i przekształcił jego koncepcje artystyczne.
Janusz Eysymont, bez tytułu, 1990; fot. Arkadiusz Podstawka
Wówczas powstały dwa obrazy pt. Epitafium, następnie (w 1982 r.) Requiem. Idea epitafium i requiem przyniosła wkrótce odkrycie i fascynację sztuką polskiego portretu trumiennego. Gasła tonacja kolorystyczna obrazów artysty, który wyraźnie ulegał dominacji czerni.
W latach 80. statyczne kompozycje nabrały nowej dynamiki dzięki zróżnicowanym napięciom kolorystycznym, z rozbłyskującymi ogniskami intensywnego, świetlistego koloru – różu, karminu, zieleni. Potrzeba wypowiedzenia głębokiej, a zarazem lapidarnej treści skłaniała Eysymonta do coraz większej oszczędności środków wyrazu. Jak uprzednio motyw requiem prowadził ku czerni, tak teraz metaforą milczenia kosmosu stała się biel. Uczestnicząc w aranżacji wystawy pokazanej w 1990 roku, która była ostatnią indywidualną ekspozycją prac malarza przed śmiercią, Eysymont uczynił jej głównym motywem dwie kompozycje w bieli. Może to jeszcze echo manifestu Malewicza, który głosząc zwycięstwo nad barwnym firmamentem nieba, powiedział: „Swobodna biała bezdenność, nieskończoność jest przed wami” . (Na podstawie tekstu Barbary Ilkosz „Kilka chwil w świetle”, będącego wstępem do katalogu wystawy, wydanego przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu).
Janusz Antoni Eysymont – urodził się w 1930 r. we Lwowie. Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie w latach 1951-1956 u prof. Stanisława Czajkowskiego i Aleksandra Kobzdeja. Dyplom na Wydziale Malarstwa uzyskał w 1957 r. W 1964 współorganizator grupy „Rekonesans”. W latach 1967-1980 współpracował jako projektant artystyczny z Centralnym Laboratorium Przemysłu Lniarskiego w Żyrardowie. W 1980 aktywnie działał w Związku Polskich Artystów Plastyków, popierającym strajk w Stoczni Gdańskiej i powstanie Solidarności. Reprezentant ZPAP w Komitecie Porozumiewawczym Stowarzyszeń Twórczych i Naukowych. W 1981 współorganizator i jeden z przewodniczących Kongresu Kultury Polskiej. W okresie stanu wojennego brał udział w życiu artystycznym przy warszawskim Duszpasterstwie Środowisk Twórczych. Zmarł w 1991 r.
Odbył liczne podróże artystyczne: Paryż (1962), Nicea (1964), Włochy (1969), Islandia (1972), Londyn (1976), Wietnam (1977), Berlin Zachodni, Chiny, Mongolia (1979), USA (1991).
Wystawy indywidualne: Dom Artysty Plastyka w Warszawie, 1966, 1969; Galeria Sztuki Współczesnej w Warszawie, 1971; Galeria „Zapiecek” w Warszawie 1973, 1978; BWA w Olsztynie, 1974; BWA w Zielonej Górze, 1975; Polski Instytut Kulturalny w Londynie, 1976; BWA w Łodzi, 1979; Galeria „72” w Chełmie, 1980; Muzeum Archidiecezji Warszawskiej, 1985; Galeria Klubu Inteligencji Katolickiej w Krakowie, 1989; Galeria „Kordegarda” w Warszawie, 1990.