11 stycznia – 5 lutego 2012
Wernisaż 11.01.2012, godz. 12.00
Galeria wystaw czasowych, parter
Podarowane Muzeum Narodowemu we Wrocławiu teki rysunków Jana Berdyszaka stały się pretekstem do zorganizowania tej wystawy. Oprócz nich pokazane zostaną prace (m.in.formy szklane) tego wybitnego artysty znajdujące się w zbiorach Muzeum.
Ponad rok temu wrocławska Galeria Kościelak przekazała Muzeum Narodowemu we Wrocławiu cykl szkiców i rysunków Jana Berdyszaka z lat 1962-1991. „Zdecydowałam się na ten gest widząc artystyczną autonomię tych prac i zdając sobie sprawę, z jaką łatwością mogłoby ulec rozproszeniu. Muzeum o statusie narodowej instytucji kultury nadal pozostaje najbardziej prestiżową i najważniejszą instytucją profesjonalnie zabezpieczająca dzieło przed zniszczeniem i zapomnieniem – wyjaśnia Elżbieta Kościelak, szefowa Galerii. Przekazane szkice i rysunki należą do wczesnych realizacji artysty (Szkice 1962-1970) oraz do etapu twórczości dojrzałej (Rysunki integrujące na tekturach (1970-1972). Projekty wyobrażeń (1978) i Belki (1990-1993) poruszają te problemy artystyczne, które rozwijał artysta w późniejszych dziełach będących już w posiadaniu Muzeum Narodowego we Wrocławiu.
Zarówno Szkice, jak i Rysunki Jana Berdyszaka są to starannie wykonane, wycezelowane prace, które należy traktować, jak skończone dzieła sztuki.
Jedenaście Rysunków integrujących na tekturach (1970-1972) sygnalizuje zagadnienie pustki i przestrzeni w dziele, jego otwartości. Projekty wyobrażeń, 13 rysunków ze szkicownika nr 112 to szkice wykonane tuszem na papierze, z wyciętymi elementami, w których realizowana jest koncepcja obrazu potencjalnego. Obrazy potencjalne i puste zakładały obecność człowieka (widza) i aktywizowanie jego wyobraźni. Mają prowokować, są całkowicie lub częściowo nieujawnione, puste albo niedopowiedziane.
Belki (1990-1993) to seria rysunków z późniejszego okresu twórczości artysty. Inspiracją są autentyczne belki pochodzące na przykład z rozbieranych, starych budowli. Mają one dla artysty znaczenie symboliczne i wyrażają m.in. cierpienie, los, ascezę, transcendencję.
„Belki w rysunkach i grafikach objawiają szeroki wachlarz możliwości własnego zaistnienia: od przedstawień ich ciemnych sylwet po charakterystycznie ukształtowane wycięcia stanowiące sugestię ich (nie)obecności. (…) Są wreszcie belki nieprzejrzyście czarne, jakby strawione ogniem i zwęglone, a jednak wciąż opierające się żywiołom i czasowi, trwające mimo” (M. Smolińska-Byczuk)
Przekazane w darze dla Muzeum Narodowego we Wrocławiu dwie teczki ze szkicami dwie z rysunkami są jedynie drobnym fragmentem jego bogatej twórczości. Szkicowniki prowadzone były od 1959 r. do 2006 r., powstało ich ponad 180.
Anna Kowalów
Korzystałam z następujących tekstów:
• E. Kościelak, M. Szafkowska „Jan Berdyszak. Szkice i rysunki”, Muzeum Narodowe we Wrocławiu, 2012
• J. Berdyszak, O obrazie, Muzeum Warmii i Mazur, 1999,
• M. Smolińska-Byczuk, „Belcanto i osłupienie” w „Jan Berdyszak, Słupy i reszty”, Galeria Sztuki Wozownia, Toruń 2007
…………………………………………………………………………………….
Na dar składają się następujące dzieła:
1. Teka szkiców, akryl na papierze, wymiary: 42x30cm, 1962, 1963, 1968, 1969, 20 egz.
2. Teka rysunków z serii „Projekty wyobrażeń”, rysunki ze szkicownika nr 112, 31×27 cm, 31x27cm, 13 egz.
3. Teka rysunków z serii „Belki” akryl, tektura, wymiary: 70x100cm, 1989-91, 10 egz.
4. Teka „Rysunki integrujące”, ołówek, pastele, tusz na tekturze, wymiary 47x65cm, rok 1972, 11 egz.
Jan Berdyszak – urodzony w 1934 r. w Zaworach koło Księża Wielkopolskiego, studiował rzeźbę w PWSSP w Poznaniu. Obecnie profesor Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu. Zajmuje się rzeźbą, malarstwem, grafiką, rysunkiem, projektuje scenografię teatralną. Jest autorem tekstów teoretycznych, które często towarzyszą realizacjom plastycznym. Debiutował pokazem grafiki na wystawie indywidualnej w klubie „Od Nowa” w 1960 roku. Współpracował w Teatrem Marcinek i Teatrem 5 w Poznaniu (1961-1981). Od lat 80-tych XX w. związany z Galerią l’ollave oraz Centre Internationale Estampe et Livre URDLA w Lyonie. Od lat 70-tych uprawia refleksje nad symptomami teatru w sztuce i w życiu, które realizuje w postaci notatek, projektów i instalacji. Ma na swoim koncie kilkadziesiąt wystaw indywidualnych w Polsce i za granicą. Jego prace znajdują się w zbiorach m.in. Muzeów Narodowych w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu, Museum of Fine Arts w Bostonie, Staatliches Museum w Berlinie, Muzeum Puszkina w Moskwie.
Galeria Kościelak we Wrocławiu
Zrealizowała od 2003 roku ponad 20 wystaw programowych zbiorowych i indywidualnych, wydała kilka katalogów wystaw zbiorowych zorganizowanych w kraju i za granicą oraz drobne druki monograficzne towarzyszące wystawom indywidualnym artystów.
W profilu galerii znajduje się sztuka z kręgu abstrakcji geometrycznej, konceptualizmu i ekspresji lat osiemdziesiątych.