Dzieło ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu prezentowane na wystawie stałej.
➸ Jacek Malczewski, tryptyk malarski „Prawo”, „Ojczyzna”, „Sztuka”, 1903
Autor: Jacek Malczewski
Tytuły prac: „Prawo”, „Ojczyzna”, „Sztuka”
Data powstania: 1903
Technika: olej na płótnie
Jacek Malczewski neoromantyk, symbolista, wizjoner. Był twórcą oryginalnym, a jednocześnie reprezentantem swojej epoki Młodej Polski. Ten uczeń Jana Matejki, wierny przesłaniu Mistrza, we wczesnym okresie swej twórczości malował obrazy w duchu realizmu, często o treściach patriotycznych i martyrologicznych, związane z klęską polskich powstań narodowo-wyzwoleńczych, tzw. „Cykl sybirski”. Odwoływał się w nich wielokrotnie do utworów Juliusza Słowackiego, w tym do jego poematu „Anhelli”.
Tryptyk malarski „Prawo”, „Ojczyzna”, „Sztuka” to przykład dojrzałego stylu artysty. Zawiera osobistą refleksję Malczewskiego na temat wolności, losu człowieka i powinności twórcy.
„Ojczyzna” [część środkowa tryptyku]
Przedstawiona na obrazie postać kobiety to personifikacja Polski, cierpiącej matki, szukającej dla siebie i dla dwójki prowadzonych dzieci, dziewczynki i chłopca, szczęśliwego miejsca na ziemi.
Ubrana w królewski płaszcz, którego czerwień jest znakiem miłości, a zarazem męczeństwa i przelanej krwi, opiera się o kij pielgrzymi, symbol tułaczki i świętości. Trzymane przez dziewczynkę okowy nawiązują do niewoli narodu polskiego.
Za postaciami rozpościera się łąka pełna kwiatów, a na horyzoncie majaczą charakterystyczne budowle głównych miast Polski, Warszawy z kościołem św. Krzyża, Krakowa, z zamkiem na Wawelu i Lwowa, z katedrą św. Jura.
Użyte w obrazie zabiegi kompozycyjne, polegające na podwyższeniu horyzontu oraz na ukazaniu postaci w dużym zbliżeniu, powodują monumentalizację sceny figuralnej i wyeksponowanie tła krajobrazowego, będącego kwintesencją typowego, równinnego pejzażu polskiego.
„Prawo” [część lewa tryptyku]
Lewe skrzydło tryptyku przypomina widzowi o istnieniu powszechnego prawa życia i śmierci, któremu podlega również sam artysta. Ukazany w centrum, w autoportrecie stoi pomiędzy kobietą, uosabiającą śmierć, Anioł śmierci Thanatos, a grającym na flecie Faunem, symbolem zmysłowych uroków egzystencji.
„Sztuka” [część prawa tryptyku]
Trzeci obraz tryptyku wyobraża apolliński orszak, w którym malarz w towarzystwie swej siostry Muzy oraz starca prowadzi żółtego pegaza. Artysta ubrany jest w wojskowy szynel, znak niewoli, a muza trzyma w ręce gałązkę laurową, symbol sławy. Ślepy starzec przypomina Derwida, postać z dramatu Juliusza Słowackiego „Lilla Weneda”. Derwid u Malczewskiego, podobnie jak u romantyków, jest ucieleśnieniem patriotycznej roli artysty, przewodnika narodu dzierżącego rząd dusz.
■ Więcej opisów ➸
Dofinansowano w ramach programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Kultura Dostępna” – zadanie: „Muzeum jest dla wszystkich. Dostosowanie oferty edukacyjnej MNWr do potrzeb osób z niepełnosprawnościami”