Martin Kimbel (1835–1921) to jeden z najaktywniejszych projektantów mebli czynnych we Wrocławiu w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku. Choć cieszył się wielkim uznaniem za życia, to obecnie pozostaje twórcą zapomnianym. Głównie dlatego, że nie zachowały się we Wrocławiu jego prace.
Dlatego bardzo cieszy fakt odnalezienia fotografii mebli zaprojektowanych i wykonanych około 1894 roku w jego fabryce mebli, a opublikowanych w czasopiśmie poświęconym dekoracji wnętrz „Illustrirte kunstgewerbliche Zeitschrift für Innendekoration” (Leipzig – Darmstadt – Wien, 1894).
Zanim jednak zaprezentuję owe meble, poświęćmy chwilę na przybliżenie sylwetki naszego bohatera. Martin Kimbel przybył do Wrocławia w 1866 roku z rodzinnej Moguncji. Jego ojciec – Wilhelm Kimbel (1786–1869) prowadził tam znany zakład stolarski, słynący z produkcji mebli w stylu biedermeier. To w jego warsztacie pobierał naukę rzemiosła stolarskiego. Uczył się także w zakładzie prowadzonym przez rodzinę matki – w firmie Bembe – uznanej mogunckiej pracowni meblowej i tapicerskiej czynnej od 1790 roku. W latach 1856–1864 kształcił się w zawodzie stolarza i dekoratora w Stanach Zjednoczonych Ameryki, a po powrocie do Europy pracował jako projektant wnętrz i architekt w pracowniach w Londynie, Paryżu i Kolonii i Moguncji.
Z takim bagażem doświadczeń w wieku trzydziestu jeden lat Martin Kimbel znajduje pracę jako rysownik we Wrocławiu. Postanawia na stałe związać się z tym miastem. W 1867 roku zakłada rodzinę, a w następnym roku otwiera własną fabrykę mebli. Staje się nie tylko fabrykantem, ale również projektantem mebli. Wydaje w 1872 roku poradnik i wzornik dla stolarzy i dekoratorów Der dekorative Ausbau dargestellt und gezeichnet zur Benutzung für Malerei, Holz – und Steinhauereri, Decoration etc.
Jako uznany wrocławski artysta i wytwórca mebli prezentuje swoje wyroby na pierwszej Śląskiej Wystawie Sztuki i Rzemiosła w 1878 roku oraz na wrocławskiej wystawie rzemiosła w 1881 roku. Jest obecny również jako wystawca na lokalnej ekspozycji „Wystawa Rzemiosła i Rzemiosła Artystycznego” w 1904 roku.
Teraz wróćmy do odnalezionych mebli zaprojektowanych przez Martina Kimbela. Są to trzy rozbudowane sprzęty utrzymane w duchu historyzmu – reprezentujące styl neogotycki.
Pierwszy to biblioteka przypominająca monumentalną budowlę zwieńczoną krenelażem. Jest ona trójdzielną szafą, z częścią środkową wyższą i lekko wysuniętą do przodu oraz dwiema identycznymi niższymi częściami bocznymi. W częściach bocznych u dołu są niskie szafki zamykane dwuskrzydłowymi drzwiczkami, powyżej których znajduje się niewielka wnęka oraz wysoka nastawa z dwuskrzydłowymi przeszklonymi (witrażami o wzorze plastra miodu) drzwiczkami. U góry w bocznych częściach biblioteki są szerokie pasy zdobione płaskorzeźbionym fryzem, a w części środkowej ostrołukowe wycięcie otworu nad którym, po bokach symetrycznie rozmieszczono dwa płaskorzeźbione kartusze herbowe, a poniżej datę „1890”. Część środkową zakrywa zawieszona zasłona z tkaniny. Uwagę zwracają bardzo dekoracyjne metalowe zawiasy i uchwyty, ze stylizowanymi motywami roślinnymi naśladującymi formy „gotyckie”.
Utrzymany w duchu architektonicznej budowli jest także drugi mebel – neogotycki kredens. Wyróżnia się bardzo zdobną dekoracją w postaci snycerki o motywach maswerka oraz licznymi okuciami, kontrastowo zespolonymi z ciemniejszym drewnem. Kredens przybrał postać dwuczęściowej szafy złożonej z niskiej, szerszej i wysuniętej szafki dolnej, zamykanej trzema parami dwuskrzydłowych drzwiczek, oraz z wysokiej, nieco węższej i cofniętej nastawy. Szafka dolna jest trójdzielna, zwieńczona szerszym pulpitem. Nastawa także jest trójdzielna, ze środkową częścią wyższą zakończoną krenelażem i dwiema sterczynkami oraz z bocznymi częściami niższymi, zwieńczonymi ażurową galeryjką z motywem ostrołuków i sterczynkami o różnej wysokości. Nastawa w części środkowej u dołu zaopatrzona jest w małą wnękę zamykaną uchylnymi prostokątnymi drzwiczkami, a powyżej w dwie oddzielone półką otwarte wnęki. W częściach bocznych nastawy znajdują się w układzie pionowym dwie otwarte wnęki, które przedziela wnęka zamykana dwuskrzydłowymi drzwiczkami.
Trzeci mebel – szafa – prezentuje się znacznie skromniej od wyżej opisanych mebli. Ma zwartą prostopadłościenną bryłę, zwieńczoną prostym szczytem z krenelażem. Szafa stylizowana jest na dwudrzwiową, z frontem podzielonym na dwie części: po lewej – są zamontowane duże jednoskrzydłowe drzwi z płyciną wypełnioną kartuszem herbowym; po prawej – jest otwarta wnęka z zawieszoną kotarą z tkaniny zdobioną stylizowanym motywem heraldycznego orła. Poniżej szczytu szafy znajduje się szeroki fryz z inskrypcją.
Odnalezione archiwalne fotografie mebli Martina Kimbela przybliżają nam wiedzę o twórczości tego projektanta. Uchylają rąbka tajemnicy obejmującej działalność tego wrocławskiego artysty. Informują o jego zainteresowaniach wzorami gotyckimi, modnymi w Europie już od lat czterdziestych XIX wieku. Z całą pewnością takie neogotyckie sprzęty były oferowane wrocławianom w sklepie firmowym Kimbela w latach dziewięćdziesiątych dziewiętnastego stulecia.
Fabryka mebli Martina Kimbela dostarczała, aż do chwili jej zamknięcia na początku lat trzydziestych XX wieku, zawsze modne i dobrze zaprojektowane sprzęty (od 1915 roku fabryką kierował syn Martina Kimbela – Alfred).
Małgorzata Korżel-Kraśna, kurator Galerii Rzemiosł Artystycznych i Kultury Technicznej MNWr
28 lipca 2021
■ Zapraszamy do lektury innych tekstów z cyklu „Intrygujące!” ➸