Na wystawie „Szaleństwo rokoka! Fascynacje rokokiem na Śląsku (XVIII–XXI wiek)” stoły reprezentuje najbardziej popularny typ tego mebla w okresie rokoka – czyli stół konsolowy, królujący we wszystkich ówczesnych salonach Europy. Przybrał on typową postać biało lakierowanego drewnianego mebla ze złoconymi elementami.
Marmurowy masywny blat tego stołu wsparty jest na wąskim falistym oskrzynieniu z falistym fartuchem zdobionym ornamentami roślinnymi i rocaille oraz na czterech nogach wygiętych esowato, u dołu przewiązanych dekoracyjną rzeźbioną i złoconą łączyną. Nogi na całej długości zdobią pasy ornamentu roślinnego, a zakończone są kopytkowymi stopami.
Fot. A. Kowalów, W. Rogowicz
Ten typ stołu pojawił się w czasach Ludwika XIV, w końcu XVII w. jako nowy lekki stół przyścienny, nazywany konsolą (francuska nazwa console). Czasami był też wsparty na jednej lub dwóch kabriolowo wygiętych nogach. Ciekawostką może być fakt, że francuska nazwa cabriole oznacza „podskok” lub „koziołek”, gdyż uważano, że naśladuje kształt koźlej nogi.
W epoce Ludwika XV jak większość mebli, stół ten otrzymał mniejsze rozmiary. Konsola była jedynym meblem w osiemnastym stuleciu ściśle związanym z architekturą, umieszczanym pomiędzy oknami lub drzwiami, zwykle w zestawach, a nie pojedynczo. Najczęściej stawiano konsole w salonach, zestawiano z lustrami, które wieszano powyżej. Zwierciadła były w owym czasie niezwykle ważne w tworzeniu wystroju wnętrz. Rozświetlały pomieszczenia poprzez odbijanie blasku świec, podwajanie światła. Konsole ustawiane w regularnym rytmie powtarzającym układ okien, stawały się głównym elementem nadającym charakter salonom.
Prawdopodobnie prezentowany stół konsolowy powstał na Śląsku i stanowił wyposażenie pałacu w miejscowości Kopice. Jego pierwszym właścicielem w XVIII wieku mogła być rodzina hrabiowska von Sierstorpff, która przebudowała istniejącą rycerską siedzibę w pałac w latach 1783–1784 . W związku z powyższym mebel mógł powstać specjalnie do tego pałacu w Kopicach około 1784 r.
Jednak ze względu na fakt, że kolejnym właścicielem rezydencji był członek bardzo zacnego śląskiego rodu Hans Ulryk Schaffgotsch (1833–1915), zamieszkujący tam wraz z żoną Joanną Schaffgotsch (1842–1910), można przypuszczać, że konsola powstała wcześniej, około 1760 r., i należała do Schaffgotschów, a następnie przywieziono ją do Kopic.
Nowi mieszkańcy prowadzili od 1863 r. przebudowę pałacu w stylu neogotyckim, a po jego zakończeniu urządzili ją bardzo efektownie, stwarzając jedną z najpiękniejszych i najsłynniejszych rezydencji na Śląsku w 2. połowie XIX wieku. W tym przedsięwzięciu pomogły młodym właścicielom fortuny, jakie odziedziczyli – szczególnie duży spadek otrzymała Joanna po przybranym opiekunie Karolu Goduli, będącym bardzo majętnym przedsiębiorcą. Pałac pozostawał w rękach tej rodziny do 1945 r.
Opisywana konsola została przekazana do zbiorów Muzeum Powiatowego w Nysie, a stamtąd, dzięki uprzejmości dyrektora tej instytucji, ubogaca wystawę „Szaleństwo rokoka!”.
Małgorzata Korżel-Kraśna, Galeria Rzemiosł Artystycznych i Kultury Technicznej MNWr
30 sierpnia 2023
Zapraszamy do lektury innych tekstów z cyklu „Intrygujące!” ➸