Tytuł: Śmierć Decjusza Musa
Autor: Frans van der Hecke (czynny przed 1626–1675), warsztat według kartonów Petera Paula Rubensa
Czas powstania: ok. poł. XVII wieku
Miejsce powstania: Bruksela
Technika: Tkanina gobelinowa – wełna, jedwab
Wymiary: 344 × 540 cm
Miejsce przechowywania: Zamek Królewski na Wawelu
Sygnatury: „F.V. HECKE” oraz znak miejski Brukseli „BB”
Na przedstawionej tapiserii oglądamy dynamiczną scenę bitewną – moment heroicznej śmierci rzymskiego konsula Decjusza Musa, który zgodnie z legendą poświęcił własne życie dla zwycięstwa armii rzymskiej. Kompozycja utrzymana jest w duchu barokowej ekspresji: pełna dramatyzmu, napięcia i ruchu.
Centralna część tkaniny ukazuje upadek Decjusza Musa – jego ciało leży nieruchomo wzdłuż dolnej, dłuższej krawędzi pracy, otoczone przez innych poległych i walczących żołnierzy. Ciało jest nagie, odziane jedynie w przepaskę na biodrach w odcieniu złota.
Obok niego, po prawej stronie, przewraca się koń, nad upadającym zwierzęciem góruje drugi rumak, całkowicie stojący na tylnych nogach. Z grzbietu konia, spada mężczyzna, zwrócony twarzą w stronę odbiorcy.
Po lewej stronie od upadającego mężczyzny, ukazani są dwaj jeźdźcy w zbrojach, toczący zaciekłą walkę. Pierwszy z nich ukazany tyłem, unosi wysoko prawą rękę, w której trzyma miecz. Celuje w mężczyznę ukazanego na drugim planie, ten z kolei ukazany w momencie, kiedy to przebija włócznią szyję postaci spadającej z rumaka.
Wokół postaci trwają zacięte walki zbrojnych na koniach i pieszo. Z lewej i prawej strony widoczne są zwarte szyki piechoty z uniesionymi włóczniami i chorągwiami. Postacie przedstawione zostały w gwałtownych pozach, z dramatyczną mimiką i wyrazistymi gestami.
Kompozycję cechuje mistrzowska gra światłocieniem i sugestywne odwzorowanie ruchu. Dominują ciemne, ziemiste barwy kontrastujące z połyskliwymi akcentami zbroi i jedwabnych szat. Na bordiurze gobelinu umieszczono motywy dekoracyjne – maski, owoce, elementy roślinne oraz herby. W dolnej części widnieje sygnatura wykonawcy: „F.V. HECKE” oraz znak jakości – inicjały „BB” oznaczające miasto Bruksela.
Ukazaną scenę okala zdobienie w formie bordiury bogato zdobionej girlandami kwiatowymi, owocami, maskami, figurami delfinów oraz muszlami, oplatającymi kamienne fryzy
Tapiseria pochodzi z cyklu „Historia Decjusza Musa”, jednego z najbardziej prestiżowych zamówień artystycznych XVII wieku, zrealizowanego według kartonów samego Petera Paula Rubensa, jednego z najwybitniejszych malarzy baroku. Cykl ukazuje życie i bohaterską śmierć rzymskiego konsula Decjusza Musa, który zgodnie z przekazem Liwiusza, poświęcił się rytualnej śmierci (devotio) w czasie bitwy, by zapewnić zwycięstwo swojemu wojsku.
Tkaniny te zamawiano z myślą o dekoracji wnętrz królewskich i arystokratycznych – były świadectwem władzy, majestatu i cnót obywatelskich. Tapiseria pochodzi z dawnych wrocławskich zbiorów, przed 1945 roku należała do zbiorów Schlesisches Museum für Kunstgewerbe und Altertümer we Wrocławiu.
Praca prezentowana na wystawie czasowej „Rubens na Śląsku”
Muzeum Narodowe we Wrocławiu, 31.05–30.11.2025
Więcej opisów ➸