25 listopada 2014 – 30 sierpnia 2015
Kuratorka: Dorota Róż-Mielecka
Koronkowe wycinanki, bogato haftowane tkaniny, stroje, gliniane piszczałki, drzeworyty i inne przedmioty wykonane w XIX i XX w. złożą się na wystawę prezentującą chińską sztukę ludową. Wszystkie pokazywane obiekty pochodzą z kolekcji dr Zlaty Černy – znanej czeskiej sinolożki, historyczki sztuki i wieloletniej kuratorki Działu Sztuki Chińskiej Muzeum Narodowego w Pradze.
Chińska sztuka ludowa jest jednym z najbogatszych, a jednocześnie mało znanych i wykorzystanych źródeł, umożliwiających zrozumienie szeregu zjawisk składających się na kulturę Państwa Środka. Długo pozostawała poza sferą zainteresowań chińskich i zachodnioeuropejskich badaczy. Dopiero w 2. połowie XX w. rozpoczęto jej systematyczne analizowanie i kolekcjonowanie.
– Chińską sztukę ludową formowały systemy filozoficzne i religie (taoizm, konfucjanizm, buddyzm), przede wszystkim zaś pierwotne kulty i wierzenia – wyjaśnia Dorota Róż-Mielecka, kuratorka wystawy. Powstała z ich połączenia synkretyczna religia ludowa oparta była na rytuałach oraz obrzędach (m.in. funeralnych, weselnych) i kształtowała twórczość ludowych artystów, którzy wywodzili się ze społeczności wiejskiej, stanowiącej w dawnych Chinach absolutną większość. Sztuka ludowa była także swoistym sposobem na kultywowanie i zachowanie w świadomości społeczeństwa mitologicznych postaci oraz autentycznych bohaterów i wydarzeń historycznych. Wytwory ludowych twórców nadawały materialny kształt symbolom, mającym zapewnić spełnienie odwiecznych marzeń człowieka o długowieczności, bogactwie i zdrowiu (na przykład przynoszące szczęście tekstylne zawieszki w kształcie ryb, czy wycinane misternie z papieru wyobrażenia jeleni, kaczek, mandarynek). Źródłem motywów w chińskiej sztuce ludowej był także tradycyjny teatr zarówno aktorski, jak i lalkowy.
Estetycznym wyróżnikiem chińskiej sztuki ludowej jest jej niezwykła dekoracyjność, którą współtworzą jaskrawe barwy i bogactwo silnie stylizowanych ornamentów.
Na wystawie „Estetyka rytuału. Chińska sztuka ludowa” zaprezentowane zostaną najciekawsze i najbardziej charakterystyczne przejawy tej sztuki, m.in.: papierowe wycinanki, bogato haftowane tkaniny, dziecięce nakrycia głowy w kształcie głowy tygrysa oraz inne części garderoby zdobione tym motywem, który według prastarych wierzeń chronił dzieci. Zwiedzający będę mogli zobaczyć również: niezwykłe gliniane piszczałki oraz papierowe i tekstylne zabawki inspirowane m.in. kształtami dwunastu zodiakalnych zwierząt. Służyły one do zabawy i zabezpieczały nie tylko przed złymi mocami, lecz także przed insektami. Często bowiem były wypełniane pachnącymi ziołami, które miały odstraszać owady.
Tradycyjnymi przykładami twórczości ludowej, licznie reprezentowanymi na wystawie, są barwne drzeworyty ukazujące wizerunki strażników domostw i motywy przynoszące szczęście (nieśmiertelny Lou Hai ze sznurem monet) oraz ilustrujące popularne legendy. Interesującą grupę tworzą „atrapy” przedmiotów codziennego użytku, które wkładano zmarłemu do grobu lub palono podczas obrządków pogrzebowych (papierowe „pieniądze”, lampiony). Wystawę uzupełniają teatralne lalki cieniowe, marionetki, pacynki i papierowe latawce, które są nieodłącznie związane z chińską kulturą.