Tytuł dzieła: Orszak Sylena
Autor: Charles Howard Hodges wg Petera Paula Rubensa
Technika: mezzotinta
Czas powstania: 1789 rok
Wymiary: odcisk płyty 480 × 610 mm; arkusz 525 × 660 mm
Miejsce powstania: Londyn (Wielka Brytania)
Grafika ukazuje dynamiczną scenę mitologiczną z udziałem Sylena – postaci z orszaku Dionizosa, boga wina. Cała scena tętni ruchem i emocjami, wypełniona jest postaciami w różnym wieku – od dzieci po dorosłych – celebrującymi uciechy życia, takie jak taniec, muzyka i przede wszystkim wino.
W centralnej części grafiki znajduje się Sylen – naga, starsza postać męska o krągłym brzuchu, opierająca się na dwóch satyrach, po jednym z każdej ze stron boga. Jego twarz wyraża stan upojenia. Włosy są lekko zmierzwione, z wysokim czołem. Na twarzy długa broda, sięgająca klatki piersiowej. Sylen trzyma w prawej dłoni kiść winogron, owoce podaje trójce dzieci znajdujących się przed nim. Dzieci to nagie, pulchne putta, które bawią się owocami rozrzuconymi na ziemi. Wokół Sylena gromadzi się orszak: z lewej strony dwaj muskularni satyrowie z kozimi nogami i rogami, z prawej zaś, na pierwszym planie, zmysłowa, naga kobieta z podniesionymi rękami, najpewniej menada – kapłanka Dionizosa, wirująca w tańcu, z włosami rozwianymi, ubrana w luźny płaszcz okrywający jedynie ramiona. Obok niej inne postacie – młode kobiety i mężczyźni – tworzą gęsty tłum.
Scena dzieje się w plenerze, po prawej stronie rozłożyste drzewo, którego obficie porośnięta listowiem gałąź rozciąga się do połowy długości grafiki. Po lewej lekko zachmurzone niebo. W dolnej części kompozycji rozrzucone są owoce – arbuz, jabłka, winogrona i granaty – symbolizujące obfitość, zmysłowość i płodność.
Grafika wykonana została techniką mezzotinty – szlachetnej i wymagającej formy druku, pozwalającej na uzyskanie szerokiej gamy półtonów, miękkich przejść światła i cienia. Efekt ten świetnie oddaje faktury ciał, tkanin oraz głębię kompozycji.
Kompozycja oparta jest na obrazie Petera Paula Rubensa – flamandzkiego mistrza baroku, znanego z dynamicznych przedstawień mitologicznych, bogactwa form i zmysłowej ekspresji postaci. Charles Howard Hodges, angielski grafik działający również w Niderlandach, był znany z mistrzowskich reprodukcji dzieł dawnych mistrzów i przenoszenia malarskich jakości na papier.
„Orszak Sylena” powstał jako część prestiżowego wydawnictwa „Shakespeare Gallery”, w Londynie w latach 1786–1804. Celem projektu było podniesienie prestiżu brytyjskiej sztuki oraz popularyzacja wielkich mistrzów – zarówno współczesnych, jak i dawnych – poprzez publikację wysokiej jakości grafik. Wybór dzieła Rubensa podkreślał europejski wymiar kultury oraz fascynację barokiem i mitologią w epoce oświecenia.
Praca prezentowana na wystawie czasowej „Rubens na Śląsku”
Muzeum Narodowe we Wrocławiu, 31.05–30.11.2025
Więcej opisów ➸