Muzeum Narodowe we Wrocławiu realizuje w ramach programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Badanie polskich strat wojennych” w latach 2021–2022 zadanie badawcze i wystawiennicze pt. „Precjoza wrocławskich bractw strzeleckich w dawnych zbiorach muzealnych – studium strat wojennych”.
Projekt badawczy poświęcony jest jednemu z najciekawszych zespołów zabytków muzealnych, jaki przechowywany był do II wojny światowej we wrocławskich zbiorach muzealnych. Był nim niezwykle jednorodny, spójny formalnie, ekspozycyjnie wielce widowiskowy i bardzo mocno wpisany w kontekst lokalnej wrocławskiej historii, a przy tym też ogromnie cenny pod względem materialnym – zespół wyrobów złotniczych, jubilerskich i innych zabytkowych pamiątek wrocławskich bractw strzeleckich.
Znajdujące się w posiadaniu wrocławskich bractw strzeleckich ich precjoza i pamiątki trafiły pod koniec XIX w. oficjalnie już do zbiorów muzealnych, stały się dobrem wspólnym, które powszechnie podziwiano i którym szczyciła się społeczność Wrocławia. Nadal jednak pełniły swoje pierwotne funkcje – do 1941 r. były corocznie wypożyczane na uroczystości związane z obwołaniem nowego króla strzelców.
Kres temu położyła wojna i ewakuacja zbiorów muzealnych poza Wrocław. Z niej to do powstałego w 1947 r. Muzeum Państwowego (potem Muzeum Śląskiego, a obecnie Muzeum Narodowego) we Wrocławiu nigdy już w komplecie nie powróciły. Pojedyncze ich egzemplarze stały się własnością i ozdobą kolekcji nielicznych muzeów w Polsce i Niemczech.
Jednak jak silna jest tradycja i potrzeba istnienia takiego bractwa strzeleckiego, jakie istniało w mieście nad Odrą od stuleci, zaświadcza historia dwóch powojennych wrocławskich Bractw Kurkowych.
Fot. Magdalena Lorek
Zarówno Bractwo Kurkowe Miasta Wrocławia, od kilkudziesięciu już lat jakże aktywnie i efektywnie funkcjonujące przy Arsenale Miejskim, zwanym Mikołajskim, Oddziale Muzeum Miejskiego Wrocławia, jak i powołane w 1998 r. Bractwo Kurkowego Miasta Wrocławia „Husarz”, odwołując się w pierwszej kolejności do tradycji lwowskiej oraz galicyjskiej, stały się także naturalnym kontynuatorem dawnych wrocławskich bractw strzeleckich.
Bractwo Kurkowe „Husarz” (www.bractwokurkowehusarz.wroclaw.pl)
Oba Bractwa „przyjąwszy” różne kolory swoich mundurów (pierwsze Bractwo ma niebieskie dopełnione czerwonymi kapeluszami, drugie zaś – bordowe z czarnymi nakryciami głowy), wyróżniają się i nadają splendoru licznym uroczystościom miejskim, w których biorą udział. Przygotowują dla władz miasta raporty o stanie obronności miasta, sprawiają, że mieszkańcy Wrocławia mogą „ćwiczyć oko i dłonie w Ojczyzny obronie”, organizują uroczyste strzelania oraz Pikniki Strzeleckie na strzelnicy Stadionu Olimpijskiego o Puchar Prezydenta Wrocławia, wybierają też spośród swoich członków – na drodze konkursu strzeleckiego – Króla Kurkowego.
To w jego stronę prezydent miasta Wrocławia kieruje stosowną laudację: „Chcemy, aby doszło do wiadomości wszystkich, tak obecnych, jak i przyszłych, że po zapoznaniu się ze szlachetnymi tradycjami Bractwa Kurkowego i teraźniejszością Bractwa Kurkowego z siedzibą w Arsenale Miejskim, które kultywuje tradycje brackie, przypomina, że dawniej samorządność oznaczała również samoorganizowanie się w obronie Ojczyzny i ćwiczenie się, aby obrona ta była nie tylko heroiczna, ale i skuteczna, zaświadcza znaczenie dewizy »Bóg, honor, Ojczyzna«, urozmaica kulturowy krajobraz miasta” (Jacek Sutryk, 24 czerwca 2019 r.).
Fot. Magdalena Lorek
To właśnie Bracia Kurkowi Miasta Wrocławia – najstarszej powojennej wrocławskiej konfraterni strzeleckiej – zaszczycili nas swoją obecnością 21 listopada 2022 r. na kameralnym udostępnieniu naszej prezentacji plenerowej „Wrocławskie bractwa strzeleckie. Historia, pamiątki, precjoza”, którą oglądać można przed wejściem do Muzeum Narodowego do 30 grudnia 2022 r. Prezentuje ona historię wrocławskich bractw strzeleckich i przypomina zaginioną kolekcję złotniczą.
A już niedługo – bo 24 stycznia 2023 r. – zaprosimy Ich na wystawę czasową „Wrocławskie bractwa strzeleckie”, którą będziemy prezentować w gmachu głównym muzeum do 7 maja 2023 r. Po to, aby wspólnie podziwiać pamiątki po dawnych wrocławskich bractwach strzeleckich. Już Państwa bardzo serdecznie zapraszamy na tę wystawę.
dr hab. Piotr Oszczanowski, dyrektor Muzeum Narodowego we Wrocławiu
Projekt badawczy dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury w ramach programu „Badanie polskich strat wojennych”.
■ Precjoza bractw strzeleckich ➸
■ Zoom na muzeum – zapraszamy również do lektury innych tekstów ➸