Współpraca między Wydziałem Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego, Centrum Hugona Steinhausa Politechniki Wrocławskiej oraz Muzeum Narodowym we Wrocławiu zaowocowała opracowaniem innowacyjnych narzędzi sztucznej inteligencji służących weryfikacji autentyczności dzieł sztuki.
W ramach projektu prowadzono badania nad dwoma modelami opartymi na uczeniu maszynowym: nadzorowanym i nienadzorowanym. Pierwszy z nich, wykorzystujący zdefiniowane markery autentyczności, pozwolił na stworzenie modeli klasyfikacyjnych wspierających ekspertów w podejmowaniu ostatecznych decyzji. Drugi model oparty na analizie wizualnej, umożliwia wykrywanie anomalii w obrazach bez konieczności posiadania dużych zbiorów danych treningowych. Oba modele zostały przetestowane na zbiorze obrazów autorstwa Michaela Willmanna i Artura Grottgera, znajdujących się w kolekcji Muzeum Narodowego we Wrocławiu.
Równolegle przeprowadzono szczegółową analizę materiałów malarskich zastosowanych w obrazie Portret Kazimiery ze Skoraszewskich Żółtowskiej Franciszka Ksawerego Lampiego, również z kolekcji Muzeum Narodowego we Wrocławiu.
Fot. za: UWr WCh
Wykorzystując zaawansowane techniki analityczne dostępne w Centrum Badań i Konserwacji Dziedzictwa Kulturowego UMK oraz na Wydziale Chemii, przeprowadzono badania stratygraficzne, analizę mikrofluorescencją rentgenowską (MA-XRF) oraz mikroskopię skaningową z EDS. Uzyskane wyniki wzbogaciły bazę danych treningowych, przyczyniając się do dalszego rozwoju procedury weryfikacji autentyczności oraz zostały zaprezentowane na konferencji „Analiza Chemiczna w Ochronie Zabytków”, która odbyła się dniach 28–29 listopada 2024 r. w Warszawie.
Otrzymane wyniki są obiecujące i otwierają nowe perspektywy w dziedzinie badań nad sztuką. Demonstrują one, że połączenie tradycyjnej wiedzy z zakresu historii sztuki z zaawansowanymi narzędziami sztucznej inteligencji może znacząco poprawić skuteczność weryfikacji autentyczności dzieł sztuki oraz przyczynić się do lepszej ochrony dziedzictwa kulturowego.
W projekcie udział wzięli dr prof. UWr Barbara Łydżba-Kopczyńska – kierownik projektu, Nina Misiarz (UWr), prof. Janusz Szwabiński (PWr) oraz Karolina Furykiewicz, Marek Pierzchała, Monika Raczyńska-Sędzikowska, Małgorzata Slawiczek-Altman i Joanna Zyzik-Lubasińska z Muzeum Narodowego we Wrocławiu.
Projekt „Wsparcie badań nad zastosowaniem metod sztucznej inteligencji (AI) w ocenie autentyczności malarstwa sztalugowego” został sfinansowany z funduszy uzyskanych w konkursie Wsparcia Współpracy z Otoczeniem Społeczno-Gospodarczym UWr 2024.