Suzuribako, czyli japońska szkatułka na przybory do kaligrafii – to kolejny zabytek zakupiony do zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu w 2023 r.
Wewnątrz szkatułki znajdują się kasetka na pędzle oraz wkładka, na której umieszczano kamień do rozcierania tuszu i dozownik wody. Czarną, lśniącą powierzchnię wieka zdobi przedstawienie pejzażu „w stylu chińskim”.
Na pierwszym planie widzimy stylizowane skały i płynącą u ich stóp pomarszczona falami rzeka. Dwóch pielgrzymów podąża do świątyni otoczonej sosnami. W oddali widnieją porośnięte kryptomeriami szczyty, z których spływa wodospad.
Krajobraz san sui (góry i woda) od wieków był jednym z najważniejszych tematów w zdobnictwie laki. Reprezentował wielkie idee bytu, ogólnoludzkie pragnienia i poetyckie nastroje. Wyrażał jedno z praw estetyki dalekowschodniej – ten chi jin, czyli wzajemnej relacji niebios, ziemi i człowieka.
Woda reprezentowała niebo, wzgórza – ziemię, zaś schematycznie potraktowane budynki świątynne akcentowały ingerencję człowieka w kształtowanie pejzażu.
Wszystkie elementy zrobiono z drewna cyprysowego. Pokrywa je wysokogatunkowa laka roiro-nuri. Naturalną lakę barwiono na czarny kolor tlenkiem żelaza i dodawano niewielką ilość substancji oleistych. Następnie nakładano ją w kliku warstwach na drewniany korpus. Po wysuszeniu, wielokrotnie szlifowano i polerowano, używając na ostatnim etapie tylko palców dłoni, by powierzchnia stała się idealnie gładka i nabrała głębokiego, lustrzanego połysku.
Dekorację wykonano techniką chinkin-bori. Motyw zdobniczy grawerowano na powierzchni laki ostrym dłutkiem. Nacięcia wypełniano czystą laką, a następnie sproszkowanym złotem (keshifun) lub złotą folią (kimpaku). Nadmiar usuwano szmatką, suszono i polerowano.
Ta elegancka i wymagająca dużej zręczności metoda dekorowania laki ma chińską proweniencję. W Japonii rozwinęła się w Wajima – miejscowości usytuowanej na półwyspie Noto, która od XVII w. należy do najznamienitszych japońskich ośrodków wytwarzania przedmiotów zdobionych laką.
Dorota Róż-Mielecka, kustoszka w Dziale Rzemiosł Bliskiego i Dalekiego Wschodu MNWr
■ Zoom na muzeum – zapraszamy również do lektury innych tekstów ➸