Podczas czerwcowych targów w Pradze do stoiska Muzeum Narodowego we Wrocławiu podchodzą dwie młode dziewczyny. Jedna z nich, ubrana w czarny t-shirt z nadrukiem i fruwającą spódnicę vintage w kwiaty pyta nieśmiało, jakie nowe wystawy można teraz zobaczyć w muzeum.
Wymieniam tytuły, ale najlepszą zostawiam na koniec: „jest też wystawa modowa” – dostrzegam delikatny błysk w jej oku – „są na niej prezentowane rzeczy z lat 80., własnoręcznie wykonane lub przerobione”.
Fot. B. Andruszkiewicz, A. Kowalów, A. Waścińska
Udało się, pamiątkowa pocztówka z informacjami o wystawie zabrana, wyraz szczerego zainteresowania bezcenny. Jeszcze przed otwarciem wystawy „Moda stanu wojennego”, organizując w połowie marca konkurs „Made in PRL”, to właśnie na takie reakcje liczyliśmy. Odpowiedź muzealnej publiczności przerosła nasze oczekiwania ➸
Zadaniem konkursowym było przesłanie fotografii z dołączoną krótką historią, na zdjęciu miał się znaleźć element garderoby z lat 80. Zwycięskie prace wyłoniono z 20 zgłoszeń, choć ciekawych opowieści odkryliśmy znacznie więcej. Niezachowane w albumach przedmioty znalazły swoje miejsce w sekcji komentarzy pod postami w naszych social mediach. Niewiele tematów konkursów potrafi przywołać tak dużo różnorodnych wspomnień.
„Cóż, historia powszechna w tamtym czasie, kiedy w sklepach był tylko ocet i zmywarki… a w to nie można się ubrać” – trudno się nie zgodzić z panią Hanną Jernas, laureatką II miejsca.
„Kupowanie ubrań było sportem wyczynowym, olimpijskim a ja byłam po szkole plastycznej i uznałam, że wszystko co się da uszyję, wydziergam, pomaluję” – w tym zdaniu zdobywczyni wyróżnienia, pani Alina Więckiewicz trafiła w samo sedno.
Fot. A. Ziemlańska
Z naszymi uczestniczkami i uczestnikami wyruszyliśmy więc w podróż do czasów, które mimo społecznego niepokoju, niestabilnej sytuacji politycznej i wszechogarniającego niedoboru, wyróżniała kreatywność i modowy recykling. Jak czytamy w komentarzu: „babcia o złotych rękach”, jej maszyna oraz przerobiony kostium z „zachodu” uratowały ślub pani Małgorzaty Kos w kwietniu 1982 roku. Zaś szafa babci Kazi była ulubionym „placem zabaw” zwyciężczyni konkursu, pani Ewy Komendy-Ziąbek. Czerwona suknia w kratę spod igły babci Kazi prezentowała się na fotografiach zjawiskowo, mimo upływu dziesięcioleci.
Ale szyły przecież nie tylko babcie! Pruły, dziergały, farbowały i haftowały przyjaciółki, mamy, siostry, kuzynki. W role krawców wcielali się także panowie, choć ich prac wpłynęło do nas najmniej. Niezwykłe rzeczy powstawały przy dyskografii Rolling Stonesów, Beatlesów, Pink Floydów, jak w przypadku swetra pani Marii Kuleszy. Wspólne nawijanie na motki sprutej wełny, pozyskiwanie materiałów, pożyczanie magazynów z wykrojami i toczące się przy tym rozmowy wspomina całe pokolenie kobiet.
„Wykrój skopiowałam z tygodnika »Kobieta i Życie« (tygodnik co miesiąc miał dodatek z wykrojami), uszyłam go (płaszczyk) na domowej maszynie do szycia Łucznik, szyjącej tylko jednym ściegiem, z napędem nożnym” wspomina zdobywczyni III miejsca, pani Zofia Tarajło-Lipowska.
Patchworkowe swetry z resztek wełny dywanowej, sukienki z farbowanej tetry, spódnice z chusteczek do nosa, broszki z modeliny wypiekane w piekarniku, bluzki szyte z materiału pościelowego, tuniki tie-dye z prześcieradła, spódnice z bandaży elastycznych z mnóstwem falban – długo można by wymieniać wyjątkowe elementy garderoby, którymi nasze obserwatorki dzielą się w komentarzach, zdradzając przy tym, jak je wykonały. Swoje modowe sekrety wyjawiły także laureatki konkursu „Made in PRL”, spotykając się w pewne sobotnie przedpołudnie z kuratorką wystawy „Moda stanu wojennego” dr Małgorzatą Możdżynską-Nawotką ➸
„Komu by się teraz chciało tak bawić!?” – pyta opisując swoją szmaragdową kamizelkę w stylu japońskiego kimona pani Barbara Mlynik-Szilke. Myślę, że odpowiedź znała pewna młoda dziewczyna spotkana w Czechach. Dla pokolenia Z zakupy w vintage shopach, a nawet samo inspirowanie się modą lat ubiegłych wydaje się całkiem cool.
Alicja Waścińska, Dział Promocji i Komunikacji MNWr
16 sierpnia 2023
Zapraszamy do lektury innych tekstów z cyklu „Intrygujące!” ➸