Wśród zabytków pokazywanych na wystawie „Żelazny świat” jest również dzieło autorstwa Alessandro Vittorii, wybitnego rzeźbiarza i medaliera weneckiego manieryzmu.
Kołatki do drzwi przeszły długą drogę od antycznych, prostych i okrągłych uchwytów, poprzez charakterystyczne obręcze trzymane w lwich paszczach, aby w XVI w. rozkwitnąć bogactwem i różnorodnością form, a obecnie prawie zupełnie zaniknąć.
Te przedmioty były wizytówką mieszkańców, dlatego miały tak reprezentacyjny kształt. Ich wykonaniem zajmowali się nie tylko rzemieślnicy, ale często najwięksi rzeźbiarze epoki.
Na wystawie „Żelazny świat” obejrzeć można brązową kołatkę według modelu przypisywanego Alessandro Vittorii (1525–1608) działającemu w Wenecji uczniowi, a następnie współpracownikowi rzeźbiarza i architekta Jacopo Sansovino.
Do jego najsłynniejszych dzieł należą popiersia portretowe weneckich elit oraz wizerunki świętych wykonywane dla tamtejszych kościołów.
Na kołatce z wrocławskich zbiorów widzimy Neptuna w dystyngowanej, władczej pozie, z trójzębem trzymanym w prawej, uniesionej ręce. Podstawą kompozycji jest wypełniona wodą muszla.
Symetryczna, niezwykle wyrafinowana forma kołatki nawiązująca do liry jest wynikiem ewolucji kształtu i poszukiwań najwygodniejszej, a zarazem najbardziej dekoracyjnej formy dla tego przedmiotu.
Kompozycja została przypisana Vittorii ze względu na podobieństwo do (także przypisywanej mu) rzeźby Neptuna ze zbiorów Muzeum Wiktorii i Alberta w Londynie. Kołatka ta jako sztandarowy przykład włoskiego rzemiosła artystycznego doby manieryzmu znajduje się w wielu kolekcjach muzealnych na świecie, występuje też w wariancie z kartuszem herbowym za głową Neptuna.
Barbara Andruszkiewicz, Dział Rzeźby XVI–XIX w. MNWr
■ Zoom na muzeum – zapraszamy również do lektury innych tekstów ➸