Nowoczesny ubiór męski powstał w ostatnich dekadach wieku XVIII, w okresie naznaczonym wielkimi wydarzeniami historycznymi (rewolucja przemysłowa, rewolucja francuska, wojny napoleońskie).
Nowa koncepcja męskiej elegancji wyrażała rewolucyjnego ducha czasów. W miejsce zewnętrznego splendoru, który niegdyś sygnalizował przywilej urodzenia i wysoki status społeczny, strój miał teraz demokratycznie akcentować walory osobiste, prostotą zaś wyrażać szacunek dla oświeceniowych i oświeconych poglądów. Naturalność zachowania zastąpiła wystudiowaną sztuczność manier.
Zmienił się estetyczny wyraz ubiorów męskich. Wygląd modnego mężczyzny na przełomie XVIII i XIX w. ukształtował się pod wpływem angielskiego ubioru do jazdy konnej. Angielscy właściciele ziemscy mieszkali w swoich posiadłościach, z dala od dworu. Wybierali ubiory dostosowane do zajęć na wolnym powietrzu: jazdy konnej, spacerów, polowań. Do tego najlepiej nadawały się praktyczne ubiory wełniane.
Frak w stylu angielskim (anglez), tak jak ten widoczny na portrecie pędzla Józefa Pitschmana, przedstawiającym Antoniego Rozwadowskiego, cieszył się rosnącą popularnością od ok. 1790 r. Miał poły z przodu wycięte dla wygody siedzącego w siodle jeźdźca, z tyłu zaś wydłużone do kolan i rozcięte w środku, z płaskimi fałdami umocowanymi guzikami przyszytymi poniżej linii stanu, dwurzędowe zapięcie i wyłożony kołnierz, z tyłu wysoki, lekko odstający od szyi. Taki styl ubioru wkrótce zaczęto kojarzyć z wartościami moralnymi i politycznymi: wolnością, demokracją i powściągliwością.
Warto sobie uzmysłowić, że ten sportowy ubiór jest bezpośrednim przodkiem dzisiejszego fraka, noszonego tylko podczas najbardziej ceremonialnych okoliczności. To niejedyny przykład działania mechanizm awansu nieformalnych ubiorów w hierarchii mody – pomyślmy o dżinsach, które rozpoczynały swoja karierę jako strój ściśle roboczy!
Małgorzata Możdżyńska-Nawotka, kurator w Galerii Rzemiosł Artystycznych i Kultury Technicznej MNWr
#zoom_na_muzeum – zapraszamy również do lektury innych tekstów ➸