W zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu znajduje się najstarsza w Polsce waga z zachowanymi oryginalnymi drewnianymi szalkami.
Protoplastą wagi równoramiennej jest człowiek. Najlepiej nieść ciężary w pozycji równowagi. Podobnie działa waga równoramienna. Składa się z dwóch ramion – dźwigni (belki), zawieszonej na punkcie podparcia, do końców której przymocowane są na łańcuchach szalki. Z czasem pośrodku belki dźwigni osadzono nóż oporowy spełniający rolę punktu podparcia, na którym za pomocą jarzemka zawieszono całą wagę. W celu łatwiejszej obserwacji ważenia w belce zamocowano języczek – wskazówkę.
Waga równoramienna służąca do ważenia towarów znana była starożytnym Sumerom (ok. poł. III tys. p.n.e.), Egipcjanom (ok. 2,6 tys. p.n.e.). Belka zawieszona była na sznurku. Od tego czasu do ery elektronicznej tradycyjne wagi mechaniczne były niezastąpionymi urządzeniami handlowymi w cywilizacji ludzkiej.
Na wystawie „Cudo-Twórcy” w Muzeum Narodowym we Wrocławiu prezentujemy wagę tzw. Miejską z Bolkowa. Waga umieszczona była pierwotnie w parterowej Izbie Wagi bolkowskiego ratusza. Pochodzi z 2. poł. XVII w. (po 1670), dźwignia ręcznie kuta i ze znakiem wykonawcy – podkową i literami GK na szalce – ma dł. 190 cm, masę ok. 80 kg, udźwig ok. 500 kg.
Jest to najstarsza w Polsce waga z zachowanymi oryginalnymi drewnianymi szalkami, wskazówkę częściowo odtworzono. Waga eksponowana jest z niezbędnymi odważnikami. Są to odważniki kamienne (i żeliwne) skalowane w dawnych miarach: 1 kamień śląski (z różowego piaskowca = 9,725 kg = 24 funty wrocławskie), 41 ¾ funta staropolskiego, do sporządzenia którego wykorzystano kamień polny (1 funt staropolski = 405 g; 1 kamień staropolski = 32 funty staropolskie) i inne.
Tadeusz Fercowicz, Dział Kultury Technicznej
#zoom_na_muzeum – zapraszamy również do lektury innych tekstów ➸