26 listopada – 14 grudnia 2014
Kuratorka: Ewa Halawa
Oryginalne rysunki Artura Grottgera składające się na cykl „Wojna” można będzie oglądać w Muzeum Narodowym we Wrocławiu. To ostatni z cyklów rysunkowych Grottgera i jedyny, w którym artysta nie odwołuje się do konkretnych wydarzeń historycznych.
„Wojna” to cykl 11 rysunków wykonanych czarną i białą kredką na kartonie, powstały w latach 1886-1867. Celem artysty było stworzenie dzieła uniwersalnego, aktualnego w każdej epoce i w każdym kraju, które przedstawiałoby wojnę jako zjawisko okrutne i bezsensowne. Jednocześnie Grottger liczył, że podjęcie tak uniwersalnego i zawsze aktualnego tematu da mu szansę na ugruntowanie pozycji artystycznej i poprawę sytuacji materialnej, co z kolei pozwoli na pokonanie sprzeciwów rodziny narzeczonej Wandy Monné i założenie rodziny.
Narzeczonej poświęca cały cykl, ukrywając na każdym z kartonów litery składające się na dedykację „Dla mej Wandy”. Na ostatnim kartonie, na marginesie, umieszcza, napisane pod wpływem chwilowego impulsu, słowa „moja nadzieja”.
Literackimi inspiracjami były: „Boska komedia” Dantego Alighieri i „Przedświt” Zygmunta Krasińskiego – wyjaśnia Ewa Halawa, kuratorka wystawy. To dzięki nim wprowadził do cyklu dwie wiodące postaci – Artysty i prowadzącej go po piekle wojny Muzy. Początkowo tym postaciom artysta nadał rysy twarzy – własne i swojej narzeczonej. Późnej, pod wpływem rad m.in. francuskiego artysty Félixa Giacomottiego, zmienił je na bardziej klasyczne i uniwersalne.
Pierwszy karton zaczął Grottger rysować we wrześniu 1866 r. w Krakowie, następnie kontynuował prace we wsi Poręba, gdzie gościł u przyjaciół. Tam opracował i ukończył: „Losowanie rekrutów”, „Pożegnanie”, „Pożogę” i rozrysował „Głód”. Kolejne części powstawały już w Paryżu. W stolicy Francji pod wpływem wizyt w galeriach dokonał również zmian w rysunkach powstałych wcześniej.
Cały cykl został ukończony w lipcu 1867 r., w tym samym miesiącu został zaprezentowany na Wystawie Powszechnej w Paryżu. W listopadzie tego samego roku za 8 tysięcy franków „Wojnę” kupił cesarz Franciszek Józef. Po śmierci cesarza dzieło Grottgera zostało podzielone między jego spadkobierców, następnie odkupione od nich w 1922 r. przez państwo polskie i prywatne instytucje. Trafiło do Galerii Narodowej miasta Lwowa, a w 1947 r. przekazane zostało do Muzeum Państwowego (od 1970 r. Muzeum Narodowe) we Wrocławiu.
„Wojna” jest najlepiej udokumentowanym cyklem Grottgera, który swoje koncepcje i pomysły szczegółowo opisywał w listach do narzeczonej. Jest również jego jedynym cyklem, który otrzymał odautorski tekst będący literackim komentarzem do kartonów.
Rysunki składające się na cykl „Wojna”:
1. Pójdź ze mną przez padół płaczu
2. Kometa
3. Losowanie rekrutów
4. Pożegnanie
5. Pożoga
6. Głód
7. Zdrada i kara
8. Ludzie czy szakale
9. Już tylko nędza
10. Świętokradztwo
11. Ludzkości, ty rodzie Kaina