Kolekcja polskiej sztuki współczesnej Muzeum Narodowego we Wrocławiu liczy ponad 20 tysięcy eksponatów, a muzealne sale mają niestety swoje wystawiennicze limity, dlatego w cyklu #dziełomiesiąca prezentowana jest wybrana praca nieeksponowana na wystawie stałej.
W lutym dziełem miesiąca jest Ślusarnia – imponujących rozmiarów rysunek tuszem na papierze namalowany przez Wilhelma Sasnala podczas jego pobytu na stypendium w San Francisco w 2013 r.
„Są rzeczy, które mnie intrygują…” – tak może rozpoczynać się historia niemal każdego dzieła Wilhelma Sasnala (ur. 1972), laureata wielu prestiżowych nagród – malarza, rysownika, filmowca, twórcy komiksów, który sądzi, że wybór tematu bywa ważniejszy niż akt twórczy.
Sytuujące się na pograniczu abstrakcyjności sytuacji, iluzji przestrzeni i realizmu materii prace artysty nie dają zamknąć się w jednej kategorii. Wykorzystuje strzępki świata – zdjęcia, fotografie archiwalne i filmy, materiały prasowe – tworząc nowe konteksty i nadając im dodatkowe znaczenia.
Zaczynał od „malowania ładnie”, gdy współtworzył skład grupy Ładnie (1996–2001), która wykorzystywała estetykę reklamową do wykreowaniu namiastki Zachodu. Podejmuje ważne i niewygodne tematy, stawia pytania o polską tożsamość narodową, religijność, politykę czy historię – często żydowską. Temat Zagłady przepracowuje m.in. w cyklu obrazów inspirowanych filmem dokumentalnym Shoah Claude’a Lanzmanna.
Urodzony w Mościcach, przemysłowej dzielnicy Tarnowa, artysta przejawia inklinacje do motywów industrialnych: choćby w serii obrazów olejnych Mościce (2005). Panoramą tarnowskich zakładów Sasnal otwiera film Huba (2013), zrealizowany w duecie z żoną, Anną Sasnal. Projekty filmowe (eksperymentalne, dokumentalne i fabularne) są drugim ważnym nurtem twórczości artysty. Przez długi czas traktował je jako margines artystycznych dokonań. Z czasem stały się równie ważną formą wypowiedzi, uzupełniając to, co nieuchwytne w malarstwie.
Na marginesie jego twórczości sytuują także komiksy. Warto wspomnieć choćby wykonaną na podstawie przedwojennych fotografii Synagogę Mościce (2014). To futurystyczny wielkoformatowy komiks opowiadający o alternatywnej wizji codziennego życia fikcyjnej tarnowskiej rodziny żydowskiej w latach 1927–2028.
Motyw przemysłowy znajdujemy także w Ślusarni, zrealizowanej podczas pobytu artysty w San Francisco w 2013 r. Na arkuszu białego papieru rozrysował czarnym tuszem niewyszukaną scenę z kalifornijskiej ślusarni – stojących po dwóch stronach modułu maszyny pracowników w goglach spawalniczych i rękawicach ochronnych. Zbudowane ostrym modelunkiem światłocieniowym figury tej monochromatycznej kompozycji przypominają bohaterów z komiksów Sasnala.
Uchwycona przez artystę wcześniej na zdjęciu ta zwyczajna sytuacja z zakładu przemysłowego na papierze przebiera podniosły charakter, jakbyśmy byli świadkami ważnego momentu lub byli adeptami obserwującymi praktykę ślusarzy.
Kompozycja zbliża tę pracę do stylistyki plakatu BHP, opartego na zasadzie: „poznaj, zapamiętaj, stosuj”. Artysta uwypukla trzymany przez robotnika komponent w myśl plakatów instrukcyjno-ostrzegawczych, informujących jak prawidłowo obsługiwać maszyny, jak przestrzegać zasad i nie popełniać błędów na stanowisku pracy. W tym samym czasie powstała także m.in. seria 50 litografii Chroń z symbolem nazistowskich Niemiec i unoszącą go ostrożnie, jak gorący metalowy element, dłoń zabezpieczoną rękawicą ochronną, a całość uzupełnił hasłem: „Chroń ręce”. Ślusarnia została zakupiona do kolekcji sztuki współczesnej Muzeum Narodowego we Wrocławiu w 2014 r. za pośrednictwem Fundacji Galerii Foksal.
Justyna Chojnacka, Dział Grafiki i Rysunku w Pawilonie Czterech Kopuł Muzeum Sztuki Współczesnej Oddziale MNWr
Fot. Magdalena Lorek
Ekspozycji towarzyszą wydarzenia edukacyjne: 22 lutego 2023 o godz. 12:00 odbędą się warsztaty dla dorosłych prowadzone przez Iwonę Gołaj, w trakcie których uczestnicy stworzą własne rysunki inspirowane stylistyką Ślusarni, 26 lutego 2023 o godz. 16:00 będzie można wysłuchać wykładu Justyny Chojnackiej pt. „W drodze: amerykański dziennik Wilhelma Sasnala” – prelegentka opowie o swoistym fotograficzno-filmowym pamiętniku artysty, w którym zapisuje i zapamiętuje to, co później przenosi na płótna czy papier.
■ Dzieło miesiąca ➸
■ Aktualności i fotorelacje ➸