Z okazji kolejnej rocznicy bitwy pod Racławicami warto powrócić do malarskich przedstawień historii z 1794 roku. Najwspanialszym i najsłynniejszym upamiętnieniem zwycięstwa pod Racławicami jest oczywiście powstała w stulecie bitwy „Panorama Racławicka”.
Do tego symbolicznego wydarzenia sięgali w swoich indywidualnych pracach również tacy artyści jak Jan Matejko, Włodzimierz Tetmajer czy Józef Chełmoński. W zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu znajduje się wybitny obraz ostatniego z tych malarzy, ukazujący scenę modlitwy przed racławicką batalią.
Tak o tym dziele, w roku jego powstania (1906), pisał tygodnik kobiecy „Bluszcz”: „Widzimy na obrazie, bardzo efektownie skomponowanym, jak w piękny kwietniowy poranek, przed rozpoczęciem boju, liczne szeregi bojowników, którzy krzepią się modlitwą, gotowi życie oddać za ojczyznę. W dali widnieje postać Kościuszki w otoczeniu całego sztabu. Całość jest pełna uroku poetycznego i realistycznej prawdy, a obfituje w rozmaitość typów ludowych, pełnych wydatnej charakterystyki. »Racławice« należą niezaprzeczalnie do najlepszych utworów znakomitego artysty”.
Obraz ten, zakupiony od Józefa Chełmońskiego w 1912 r. przez Galerię Narodową miasta Lwowa, od czerwca 1939 r. prezentowany był na wystawie w warszawskim Instytucie Propagandy Sztuki. Tam zastał go wybuch drugiej wojny światowej i dzieło nigdy już do Lwowa nie wróciło.
W 1948 r. trafił z Muzeum Narodowego w Warszawie jako depozyt do Muzeum Państwowego we Wrocławiu. W 1980 r., Decyzją Ministra Kultury i Sztuki, obraz przekazano na własność wrocławskiemu Muzeum Narodowemu. Dziś można go podziwiać w jednej z sal Galerii Sztuki Polskiej XVII–XIX w. w Gmachu Głównym.
Jeszcze w tym roku dzieło to pojawi się na monograficznej wystawie poświęconej Józefowi Chełmońskiemu w Muzeum Narodowym w Warszawie.
Anna Jezierska, Muzeum „Panorama Racławicka” / Dział Malarstwa XVI–XIX w. MNWr
■ Zoom na muzeum – zapraszamy również do lektury innych tekstów ➸