W niezwykle bogatej i obfitej kolekcji fotografii wrocławskiego Muzeum Narodowego twórczość Ewy Partum stanowi ważny przykład sztuki kobiet. W pracy Dama z łasiczką artystka zestawia obraz swojego ciała ze słynnym obrazem renesansowego mistrza Leonarda da Vinci o tym samym tytule.
Czy w kanonie europejskiej historii sztuki, w której na portrety kobiet patrzymy zazwyczaj przez pryzmat męskiego spojrzenia, jest miejsce na dialog między mistrzem, jego muzą a współczesną artystką?
Odbijając w lustrze nałożone warstwy fotografii i rysunków, Partum wprost konfrontuje swoją cielesność z jedną z ikon sztuki, wprowadzając aspekt autobiograficzny w celu zdemontowania ustalonej z góry pozycji kobiet w świecie sztuki.
Dążenie to jest już widoczne w jej wcześniejszych pracach, np. w Śniadaniu na trawie wg. E. Maneta z 1971 roku, gdzie odnosi się do słynnego przedstawienia płci żeńskiej przez mężczyznę. Partum nigdy jednak nie kopiuje, lecz prowadzi grę z historią, zapożyczając tytuły i wykorzystując przyzwyczajenia współczesnego widza.
W tym kontekście Dama z łasiczką staje się istotnym dziełem, wchodząc w interaktywny dialog z pracami innych polskich artystek, takich jak Natalia LL, Maria Pinińska-Bereś czy Alina Szapocznikow. Każda z wymienionych twórczyń wykorzystywała doświadczenie swojego ciała w zgoła inny sposób. Partum dość bezpośrednio (pozornie) wychodzi ze swoją cielesnością na zewnątrz i konfrontując ją z historią, eksploruje granice ciała. Poszukuje roli kobiety i wolności we współczesnym świecie, osadzając swoje doświadczenia w głęboko rozumianym kontekście społecznym i kulturowym.
Ewę Partum uznać należy za prekursorkę polskiej sztuki feministycznej. Przy pomocy fotografii, obiektów konceptualnych i performatywnych akcji walczy o miejsce w świecie sztuki nie tylko dla siebie, ale wszystkich polskich artystek. Jej działania artystyczne charakteryzują się wnikliwą ironią i krytycznym spojrzeniem a nade wszystko wyjątkową wrażliwością na ciało. Od pozowania na tle muru berlińskiego po rozrzucanie liter z Ulissesa Joyce’a, jej performance i poezja konceptualna zapisały się na stałe w polskiej historii sztuki najnowszej.
Adam Pacholak, Dział Fotografii MNWr
■ Zoom na muzeum – zapraszamy również do lektury innych tekstów ➸