Powszechna Wystawa Krajowa we Lwowie otwarta została 5 czerwca 1894 r., a jej uroczyste zamknięcie miało miejsce 16 października tego samego roku. Z okazji tej ekspozycji wykonanych zostało kilka medali, z których cztery znajdują się w zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu.
Fot. W. Rogowicz [MNWr]
Na awersach dwóch z nich przedstawione zostały postacie w strojach ludowych: personifikacja Sławy z wieńcem laurowym i Postęp z pochodnią ze skrzydłami Merkurego, a przy nich przedmioty związane z dziedzinami, które prezentowała lwowska ekspozycja: sztuką, rzemiosłem, przemysłem i rolnictwem. Podobne przedstawienie umieszczone zostało na okładce katalogu wystawy.
Fot. Polona.pl
Na rewersach tych medali pokazane zostały budynki wystawowe, zaprojektowane przez Franciszka Skowrona:
— na jednym Pawilon Przemysłowy ↡
Fot. I: W. Rogowicz [MNWr], fot. II: Polona.pl
— na drugim Pałac Sztuki „dla pomieszczenia zbiorów starożytności, dzieł sztuki pięknej” ↡
Fot. I: W. Rogowicz [MNWr], fot. II: Polona.pl
(Za: Ilustrowany przewodnik po Lwowie i Powszechnej Wystawie Krajowej, Lwów 1894, s. 168).
Kolejny medal ze zbioru muzealnego sygnowany jest przez Cypriana Godebskiego (1835–1909) i Henry’ego Eugene’a Nocqa (1869–1944).
Fot. W. Rogowicz [MNWr]
Godebski był rzeźbiarzem, o którym tak pisał „Świat” w 1909 r. (R. 4, nr 49, s. 13): „Jako artysta hołdował Godebski kierunkowi przeważnie akademickiemu w rzeźbie, dbały wielce o czystość i harmonię linii, o piękno i potoczystość kształtu, o zarys szlachetny, o wzniosłość stylu”.
Drugi z autorów tego medalu – francuski rzeźbiarz i medalier Nocq, stał się wkrótce po tej dacie jednym z czołowych artystów Art Nouveau.
Fot. W. Rogowicz [MNWr]
Na rewersie medalu ukazana została Sława trzymająca wieńce nad dwiema personifikacjami. Jednej z nich towarzyszą przedmioty związane z rzemiosłem, przemysłem i rolnictwem, drugiej – dotyczące sztuki, fotografii, rzemiosła artystycznego. Poniżej umieszczono budynki wystawowe: po lewej – Pawilon miasta Lwów (zaprojektowany przez Juliusza Hochbergera), Pałac Sztuki, po prawej – Pawilon Przemysłowy.
Fot. Polona.pl
Według katalogu zbioru stempli menniczych i medalowych Cesarsko-Królewskiej Mennicy w Wiedniu medale te powtórnie były bite w 1901 r.
Autorami kolejnego z medali są rzeźbiarz Antoni Sulima Popiel (1865–1910) i medalier Aleksander Andrzej Schindler (1859–1896). Na jego awersie, w kartuszach w otoku, umieszczono akcesoria związane z niektórymi dziedzinami, które zaprezentowane zostały na lwowskiej wystawie: z muzyką i teatrem (zwój, harfa, otwarta książka, maska, strzała), rzemiosłem artystycznym (dzban, berło, młotek, nóż), stolarstwem (piła dwuręczna, młotek, strug, kątownica, nożyce, młot), murarstwem i kamieniarstwem (kielnia, kilof, młotek, szpadel, koryto na wapno), sztuką (głowica kolumny, młotek, dłuto, popiersie, paleta z pędzlami, wskaźnik), przemysłem (koło zębate, łopata, kilof, akumulator), rolnictwem, ogrodnictwem i myślistwem (grabie, siatka, bat, sierp, strzelba, snop zboża, gałązka różana), krawiectwem (nożyce, sztandar, liniał, wrzeciono – na tle gałązki laurowej). Na rewersie pokazano personifikacje rolnictwa, sztuki i rzemiosło artystycznego.
Fot. W. Rogowicz [MNWr]
Antoni Popiel jest także twórcą figur przedstawiających Malarstwo i Rzeźbę na fasadzie Pałacu Sztuki na tej wystawie, a prace rzeźbiarskie jego i Godebskiego znalazły się wśród eksponatów pokazanych w tym budynku.
Magdalena Karnicka, kustoszka w Dziale Numizmatyczno-Sfragistycznym MNWr
16 października 2024
Literatura:
Cypryan Godebski, „Świat”, R. 4, 1909, s. 13.
T. Dwernicki, Powszechna wystawa krajowa 1894 r. i siły produkcyjne kraju, Lwów 1897, t. 1, z. 1.
Ilustrowana pamiątka z Powszechnej Wystawy Krajowej we Lwowie w roku 1894, Lwów 1894.
Katalog der Münzen- und Medaillen-Stempel-Sammlung des K.K. Hauptmünzamtes in Wien, t. 3, Wien 1904.
Katalog ilustrowany wystawy sztuki współczesnej we Lwowie 1894, wyd. 3, Lwów 1894.
Katalog wystawy powszechnej we Lwowie roku 1894, Lwów 1894.
T. Merunowicz, M, Kowalczuk, Powszechna Wystawa krajowa roku 1894 we Lwowie, [w:] Ilustrowany przewodnik po Lwowie i Powszechnej Wystawie Krajowej, Lwów 1894, s. 154–170.
Pamiątka z wystawy lwowskiej, [Lwów 1894].
„Świat”, R. 7, 1894, nr 11, s. 261.
Oraz:
M. Karnicka, Medale plakiety i żetony okresu secesji. Katalog zbiorów, Wrocław 2009.
Zapraszamy do lektury innych tekstów z cyklu „Intrygujące!” ➸