1 września 1939 roku rozpoczęła się II wojna światowa. 12 września okolicę Lwowa oblegały wojska niemieckie. Działania obronne trwały 10 dni.
Tydzień później do wojsk niemieckich dołączyli Sowieci, którzy także chcieli zająć miasto. 22 września wojska Armii Czerwonej wkroczyły do Lwowa. Polskich oficerów, wbrew ustalonym warunkom kapitulacji, wywieziono w głąb ZSSR. Rządy Sowietów trwały do lata 1941 roku. Położyła im kres operacja Barbarossa. Lwów w ostatnich dniach czerwca zajęły wojska niemieckie.
Jaki los czekał „Panoramę Racławicką”? Podczas okupacji dzieło było udostępniane zwiedzającym we Lwowie. Jednak nie dla wszystkich. Przez 2 lata malowidło sławiące polskie zwycięstwo nad rosyjskimi zaborcami mogło być podziwiane wyłącznie przez niemieckich okupantów.
Od lutego 1942 do lutego 1944 roku obowiązywał wstęp „nur für Deutsche und Verbundete” (tylko dla Niemców i z nimi powiązanych). Jesienią 1943 roku wojska niemieckie przewidywały, że wkrótce miasto może zostać objęte działaniami wojennymi. Zapadła decyzja o ewakuacji lwowskich zbiorów.
W planie nie uwzględniono „Panoramy”. Gigantyczne rozmiary płótna, jego ciężar i skomplikowane warunki techniczne demontażu przyczyniły się do tego, że działo Kossaka i Styki pozostało w rotundzie do 1944 roku. W budynku, który sąsiadował z niemieckimi składami amunicji.
W nocy z 9 na 10 kwietnia na Panoramę spadło kilka bomb lotniczych. Wyzwolenie miasta w lipcu 1944 roku dla Lwowa oznaczało dalszą okupację sowiecką…
Beata Stragierowicz, kustosz w Gabinecie Dokumentów MNWr
■ Wojennych losów „Panoramy Racławickiej” ciąg dalszy ➸
■ Zoom na muzeum – zapraszamy również do lektury innych tekstów ➸