„Chwila ulotna, chwila błaha – to jedyny symbol naszego ziemskiego żywota” – mawiała Alina Szapocznikow, której słowa pozwalają widzieć w jej dojrzałej – choć zakończonej zbyt szybko – twórczości postawę przepełnioną witalnością, afirmacją i radością.
Powstające w latach 60. XX w. rzeźbiarskie obiekty o formach krągłych brzuchów-poduszek, świecących, zmysłowych ust czy piersi ułożonych w szklanych kielichach lub osadzonych na smukłych łodyżkach były celebracją życia, kobiecej seksualności, choć także wolności, jaką daje sztuka.
Wczesną tożsamość artystyczną Szapocznikow ukształtowała Praga, gdzie studiowała i w której – jak powtarzają badacze jej twórczości – zafascynowała się barokową rzeźbą. Historyczne odniesienia ujawniały się w stylistyce nie tylko jej studenckich prac, ale także w realizacjach tworzonych u szczytu kariery – już po emigracji do Paryża, gdzie pozostawała pod wyraźnym wpływem tendencji nowoczesnych, w tym także popartowych.
Fot. Wojciech Rogowicz
Wykonane pomiędzy 1966 i 1968 rokiem multiplikowane „Piersi” – odlewane w barwionym poliuretanie, żywicy czy gipsie – wznoszą się i rozkwitają na cienkich łodyżkach. Prace pokazywane na wystawie „Szaleństwo rokoka! Fascynacja rokokiem na Śląsku (XVIII–XXI w.)” to formy dynamiczne i ekspresyjne. Łączące realizm z groteską, erotykę i sensualność z refleksją egzystencjalną, zabawę i bezpruderyjność z inteligentną grą z rzeźbiarskimi konwencjami. Odnajdujemy w nich typowe dla rokoka wyrafinowanie i lekkość oraz dużą swobodę w podejściu do samej kompozycji rzeźbiarskiej opartej na płynnych, miękkich liniach i asymetrii. To bryły pozbawione stabilności i ciążenia, niemal oderwane od swej podstawy.
Dzięki tym jakościom Szapocznikow wyrażała swoją fascynację biologicznością, mówiąc także o ciele jako źródle przyjemności. Zderzenie tych cech ze współczesnym jej, obecnym w popkulturze problemem fetyszyzacji ciała oraz jego uprzedmiotowienia pozwoliło na stworzenie dzieła przewrotnego: demonstracyjnego choć zwodzącego kokieterią.
Małgorzata Micuła, Dział Rzeźby w Pawilonie Czterech Kopuł Muzeum Sztuki Współczesnej Oddziale MNWr
■ Zoom na muzeum – zapraszamy również do lektury innych tekstów ➸