Obiekty ze zbiorów Muzeum Etnograficznego Oddziału Muzeum Narodowego we Wrocławiu.
Przęślice były jednymi z podstawowych sprzętów tkackich aż do czasu upowszechnienia się w XIX w. kołowrotków. Służyły do przytrzymywania lnianego lub kłębu włókien podczas skręcania nici. Znano je w niemal całej Europie.
Do małego kwadratowego lub okrągłego stołeczka na kilku krótkich nóżkach umocowany był na środku pionowy drążek, zwany „piórem” lub „laską”, o długości ok. 80–100 cm. Na jego zastruganym wierzchołku osadzany był dodatkowo ruchomy element („krężel”) kształtem przypominającym szpic o długości ok. 30. Właśnie do niego mocowano kłąb włókien, z którego wyciągano pojedyncze pasma w trakcie wicia przędzy.
Znana była tradycja ofiarowywania przęślic przez kawalerów swoim wybrankom, wiązano z nią istotne treści symboliczne. Jej kształt i wielkość miały nawiązywać do męskości młodzieńca, być świadectwem jego płodności. Już samo podarowanie dziewczynie przedmiotu, którego później bardzo często używała, miało szczególną wymowę. Przyjęcie zaś przez nią daru świadczyło o przychylności i odwzajemnieniu uczuć. Już po ślubie jej sprawność w posługiwaniu się przęślicą podczas czynności tkackich stawała się atrybutem kobiecości i widocznym świadectwem zaradności. Przęślica, z którą wiązano tak istotne treści symboliczne i z którą dwoje młodych ludzi było tak silnie związanych emocjonalnie, musiała wyróżniać się starannością wykonania i oryginalną dekoracją.
Ścisłym związkiem z okresem narzeczeństwa lub ślubu należy tłumaczyć częsty zwyczaj datowania przęślic oraz sygnowania ich inicjałami młodych. Przęślica odgrywała czasami istotną rolę w trakcie wesela i po nim, choćby podczas przenosin panny młodej do domu męża. Zdarzało się też, że przęślice były podarowywane przez rodziców w posagu pannie młodej.
W dekoracji przęślic przeważały motywy geometryczne, znacznie rzadziej stosowano wzory roślinne. Do najbardziej wyróżniających się należy zaliczyć motywy architektoniczne w formach otworów naśladujących, które były wyraźnymi zapożyczeniem z architektury dworskiej lub sakralnej. Dolnośląskie przęślice bardzo często pokryte były polichromią. Przeważały kolory podstawowe: czerwony, biały, zielony, żółty (złoty) i niebieski.
■ Więcej opisów ➸
Dofinansowano w ramach programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Kultura Dostępna” – zadanie: „Muzeum jest dla wszystkich. Dostosowanie oferty edukacyjnej MNWr do potrzeb osób z niepełnosprawnościami”