3 czerwca – 6 sierpnia 2017
Nowe horyzonty w nowych mediach – zjawiska sztuki polskiej w latach 1945 – 1981
Kurator: Adam Sobota
Na zdjęciach:
Zbigniew Dłubak, z cyklu Pejzaże, 1950-1959
Stefan Wojnecki, funkcje, 1962
Grupa SEM, Kolejka, Darłowo 1978
Zdzisław Beksiński, Delegat 1958
Natalia LL, 24 godziny, 1970
Wystawa jest poświęcona zagadnieniu sztuki nowych mediów (fotografia, film video) i jej roli w sztuce polskiej okresu 1945-1980. Prezentuje dokonania artystów prowadzących eksperymenty w obszarze fotografii i pokrewnych nowoczesnych technik obrazowania, które stanowiły obszar awangardowych działań wyłamujących się zarówno z kanonu akademickiej estetyki, jak i wykraczających poza schematy kultury popularnej, często także wpisanych w działania kontestacyjne o efemerycznym charakterze jak happeningi i performance. Na wystawie pokazane zostaną m.in. prace Zbigniewa Dłubaka, Jerzego Lewczyńskiego, Zdzisława Beksińskiego, Bronisława Schlabsa, Zofii Rydet, Natalii LL, Andrzeja Lachowicza, duetu KwieKulik, Józefa Robakowskiego, Zbigniewa Warpechowskiego oraz wielu innych.
Wystawa dotyczy okresu, gdy coraz szerzej wykorzystywano nowe media (fotografia, film wideo) w sztukach wizualnych. Wymuszało to rewizję kryteriów estetycznych i ustanawiało nowe relacje sztuki z kulturą popularną oraz środkami masowej komunikacji. Istotnym problemem było to, że po II wojnie światowej Polsce został narzucony totalitarny ustrój, tak więc wszelkie innowacje w kulturze miały za przeciwnika nie tylko tradycjonalistów, ale i komunistycznych doktrynerów. Wiele nowatorskich propozycji, które nawiązywały do przedwojennej sztuki awangardowej, pojawiło się na wystawach w 1948 r. Przełomowa była druga połowa lat 50., gdy w fotografii objawiły się strategie neorealizmu, humanizmu czy nurtu „fotografii subiektywnej”. Reakcją na pompatyczny schematyzm „socrealizmu” były fotografie i filmy ukazujące ciemniejsze strony życia codziennego oraz moda na abstrakcję. W kolejnych dekadach oficjalnej propagandzie także przeciwstawiali się autorzy dzieł realistycznie opisujących kraj i społeczeństwo. Z drugiej strony do zmiany sytuacji przyczyniali się niezależni artyści, dla których warunkiem demokratyzacji kultury było poszerzanie pojęcia sztuki oraz analizowanie form przekazów medialnych.
W latach 60. polscy artyści coraz częściej wypowiadali się poprzez formy instalacji i happeningów, gdzie w jeszcze większym stopniu wykorzystywano nowe media. Przełomowe znaczenie miały zbiorowe wystawy Fotografia subiektywna (1968) i Fotografowie poszukujący (1971), gdzie pokazano cały wachlarz kreatywnych zastosowań fotografii. W tym kierunku po 1970 r. podążało wielu artystów, grup, niezależnych galerii i środowisk preferujących postkonceptualny nurt sztuki. Po 1975 r. alternatywą dla idei sztuki konceptualnej był tzw. kontekstualizm, również wykorzystujący nowe media. W fotografii bardzo prężny był wówczas nurt tzw. fotografii ekspansywnej, czyli działań poza galeriami, w przestrzeni publicznej, zaskakujących formą i rozwijających się w czasie, stosownie do warunków i reakcji odbiorców. Sytuacja ta wytworzyła trwałe podstawy dla rozwoju sztuki alternatywnej w Polsce, także po wprowadzeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 r., i w znacznej mierze określiła kształt polskiej sztuki w latach 80. Dopiero upadek systemu komunistycznego w Europie Wschodniej po 1989 r. zmienił zasadniczo warunki funkcjonowania polskiej sztuki, nie przekreślając jednak znaczenia jej dorobku w minionych dekadach. Wystawa ukaże prace najważniejszych twórców i główne tendencje w sztuce nowych mediów w tym czasie.
Wystawa odbywa się w ramach obchodów Roku Awangardy w Polsce.
