Mniejszość niemiecka jest najliczniejszą z 9 mniejszości narodowych, które zarejestrowane są w Polsce. Podczas przeprowadzonego w 2011 r. „Narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań” narodowość niemiecką zadeklarowało 144 238 obywateli polskich, w tym najwięcej w województwie opolskim i śląskim, a także warmińsko-mazurskim oraz dolnośląskim.
W ramach realizowanego w 2014 r. projektu „Dolny Śląsk. Lud, jego zwyczaje, sposób życia, pieśni, muzyka i tańce…” ➸ powstał m.in. film poświęcony Dolnoślązakom właśnie pochodzenia niemieckiego. Do pracy przy tym filmie dołączyłam dosyć niespodziewanie i późno, już w trakcie wyjazdów w teren i nagrywania poszczególnych wywiadów.
Dane mi było uczestniczyć w corocznej pielgrzymce mniejszości niemieckiej do Barda i ją udokumentować. Większość mojej pracy polegała na odsłuchaniu bardzo obszernych, wielogodzinnych nagrań kilku głównych bohaterów i na przygotowaniu scenariusza do zmontowania kilkudziesięciominutowego filmu.
Niełatwo jest jednak długą, często szczegółową, osobistą historię streścić w kilku słowach/kadrach filmowych. A były to też często niezwykle dojmujące opowieści starszych już ludzi o okresie ich młodości przypadającej na czas II wojny światowej oraz po jej zakończeniu.
Są one tym bardziej cenne i warte jak najszybszego spisania (nagrania), gdyż pokolenie to już od nas odchodzi. Nie żyje już niestety pan Jürgen Gretschel z Legnicy, który zmarł w 2016 r., czyli 2 lata po nakręceniu prezentowanych w filmie materiałów. Oprócz niego historią losów swoich i swoich rodzin zechciały podzielić się panie: Steffi Wróbel z Sobótki, Doris Stempowska z Wałbrzycha (Książ) i Elza Erika Mila z Wałbrzycha. W filmie wystąpiła ponadto pani Renata Zajączkowska, ówczesna przewodnicząca Niemieckiego Towarzystwa Kulturalno-Społecznego we Wrocławiu, która wyjaśniła, jak ważna dla tej społeczności jest pielgrzymka do Barda.
Możemy także poznać dolnośląskie tańce i pieśni prezentowane przez Zespół Pieśni i Tańca „Legnica”, chór „Freundschaft” działający przy Niemieckim Towarzystwie Kulturalno-Społecznym w Wałbrzychu oraz chór „Die Heimatsänger” działający przy Niemieckim Towarzystwie Kulturalno-Społecznym we Wrocławiu.
Historię mniejszości niemieckiej na Dolnym Śląsku na początku filmu przedstawiła autorka wielu opracowań na ten temat dr Irena Kurasz z Instytutu Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Wrocławskiego.
Hanna Golla, Dział Tkanin i Strojów Muzeum Etnograficznego we Wrocławiu
#zoom_na_muzeum – zapraszamy również do lektury innych tekstów ➸