W 2023 roku Muzeum Etnograficznemu we Wrocławiu przekazano w formie darów m.in. 9 zabytkowych drewnianych przedmiotów służących do porcjowania masła przy jednoczesnym ozdobnym formowaniu jego brył lub do tworzenia na powierzchni masła dekoracyjnych wzorów.
Wszystkie te przedmioty, ofiarowane przez p. Tadeusza Kołacza, pochodzą z miejscowości Szczytna w powiecie kłodzkim i zostały wykonane w 1. połowie XX w.
Tym samym wzbogacona została licząca ponad 100 obiektów kolekcja ozdobnych ludowych form do masła, która znajduje się w zbiorach ME.
Fot. W. Rogowicz
Pierwsze zabytki tworzące tę kolekcję zostały przez ME pozyskane jeszcze na początku lat 50. XX w. Przedmioty tego typu były na Dolnym Śląsku powszechnie używane od ok. połowy XIX w. i wykazywały sporo analogii z formami występującymi na terenie Czech, Moraw oraz Niemiec.
Wykonywaniem form do masła zajmowali się na ogół rzemieślnicy drzewni (np. kołodzieje i bednarze), nie było ono jednak dla nich zajęciem podstawowym, a jedynie dodatkowym i sezonowym.
W naszym regionie ośrodkiem słynącym z produkcji form do masła była w XIX w. Twardogóra. Form do masła ludność wiejska używała nie tylko na własne, domowe potrzeby. Porcjowano i zdobiono przede wszystkim „kwarty”, „półkwartki”, „fontki” lub „półfontki” masła sprzedawanego potem na miejskich jarmarkach.
Ofiarowane w ubiegłym roku przedmioty są o tyle wyjątkowe, że tylko kilka z nich jest typowymi formami do porcjowania i kształtowania ozdobnych brył masła.
Pozostałe obiekty to: dwie drewniane łopatki i dwie łyżeczki służące do odciskania dekoracyjnych wzorów na powierzchni masła, jeden dwustronny wzornik również wykorzystywany do zdobienia powierzchni masła oraz jeden tłok służący do wyciskania ozdobnych krążków masła.
W zbiorach Muzeum Etnograficznego nie było do tej pory tego typu zabytków.
Jacek Bohdanowicz, Dział Kultury Technicznej ME
■ Zoom na muzeum – zapraszamy również do lektury innych tekstów ➸