Wykonany z papierowych słomek do napojów pająk krystaliczny to współczesna ozdoba inspirowana dawną plastyką obrzędową okresu zimowego i wiosennego. Jego autorką jest Joanna Borof.
Prezentowana praca, zakupiona do zbiorów Działu Folkloru Muzeum Etnograficznego we Wrocławiu w 2024 r., bardzo dobrze obrazuje ewolucję współczesnych pająków z dawnych pająków obrzędowych. Twórcy coraz częściej tworzą je nie ze słomy (która była ważnym elementem dawnych obrzędów), ale z materiałów postrzeganych dziś jako ekologiczne i wtórnie wykorzystane.
Fot. W. Rogowicz
Pająki znane głównie w Europie Środkowo-Wschodniej i Skandynawii, w Polsce przybierały różnorodne formy i kształty. Przed elektryfikacją wsi te przestrzenne konstrukcje przypominające żyrandole były najważniejszym elementem dekoracyjnym izby. Robiono je ze słomy, bibuły, piór, pasków płótna, koralików a zawieszano najczęściej nad stołem lub na środku sufitu, mocowano do belki stropowej, rzadziej umieszczano w tzw. „świętym kącie”.
Pierwotnie pająki związane były obrzędowo z Bożym Narodzeniem – miały za zadanie chronić mieszkańców domu i zapewnić im pomyślność oraz dobrobyt. Z czasem zaczęto dekorować nimi izby wiejskie również w okresie Wielkanocy.
Agnieszka Szepetiuk-Barańska, kustoszka w Dziale Folkloru ME
■ Zoom na muzeum – zapraszamy również do lektury innych tekstów ➸