Jednym z cenniejszych nabytków w Dziale Kultury Technicznej Muzeum Etnograficznego jest niewątpliwie centyfuga.
I choć nie stanowi ona „leciwego” zabytku, gdyż jej mechanizm został wymyślony i skonstruowany w 1864 r. przez Antoniego Prandtla, jednakże przedmiot ten zapisał się na chlubnych kartach rozwoju wsi, gdy przysłużył się przetwórstwu mlecznemu.
Centryfuga to nic innego jak wirówka, czyli mechanizm, który poprzez wprowadzenie w ruch obrotowy np. cieczy potrafi rozdzielić jej części składowe. W tym przypadku tłuste świeże mleko wlane do kolistego naczynia rozdzielało się na gęstą śmietanę i mleko chude.
Fot. M. Lorek
Korpus wirówki jest ciężki i żeliwny, z osłoną na mechanizm kół zębatych i korbą z drewnianą rękojeścią. Przytwierdzano go mocno do stołu i nakładano nań naczynie z mlekiem. Mleko przez lejek z kurkiem wlewało się powoli do bębna wirnika, który wprowadzało się w ruch kręcąc korbą i (o cudzie!) przez inny lejek wychodziła śmietana odseparowana od płynu. Taka centryfuga również oczyszczała mleko z zanieczyszczeń mechanicznych i drobnoustrojów.
Do zbiorów wrocławskiego Muzeum Etnograficznego trafił mechanizm wyprodukowany w niemieckiej firmie Standard Separator GmbH, założonej w 1919 r. w miejscowości Werl. Co prawda brakuje w nim kilku elementów, jednak ten nabytek jest dla nas cenny ze względu na charakter naszych zbiorów.
Joanna Kasper, asystentka w Dziale Kultury Technicznej ME
■ Zoom na muzeum – zapraszamy również do lektury innych tekstów ➸