Kolekcja polskiej sztuki współczesnej Muzeum Narodowego we Wrocławiu liczy ponad 20 tysięcy eksponatów, a muzealne sale mają niestety swoje wystawiennicze limity, dlatego w cyklu #dziełomiesiąca prezentowane są wybrane prace nieeksponowana na co dzień na wystawie stałej.
We wrześniu w Pawilonie Czterech Kopuł obejrzeć można serię szkiców Jana Sawki do niezrealizowanego malarsko-świetlnego spektaklu „Mesjasz”, który miał być integralną częścią Międzynarodowego Festiwalu Oratoryjno-Kantatowego Wratislavia Cantans w 1992 roku.
„Informujemy melomanów, zwłaszcza wrocławskich, że z urlopów należy powrócić przed 6 września…” – tak troskliwie nawoływała lokalna prasa w 1992 r. 6 września we Wrocławiu rozpoczęła się 27. edycja Międzynarodowego Festiwalu Oratoryjno-Kantatowego Wratislavia Cantans. Muzyczne święto nad Odrą rozpoczęły i stosownie zwieńczyły dwa wykonania najsłynniejszego dzieła G. F. Händla „Mesjasz”. Organizatorzy chcieli w ten sposób uczcić 250-lecie prawykonania tego oratorium pod dyrekcją samego kompozytora w Dublinie.
Program festiwalu obfitował w wiele wyjątkowych muzycznych wydarzeń. Zabrakło w nim jednak plenerowej instalacji plastyczno-muzycznej, którą specjalnie na tę okazję skrupulatnie i z rozmachem zaprojektował Jan Sawka – malarz, grafik, scenograf i architekt, który od 1977 r. mieszkał na stałe w Stanach Zjednoczonych, lecz swoje projekty realizował na całym świecie.
Z Wrocławiem artysta był związany już od czasu studiów i pierwszych praktyk, kiedy jako swoisty rzecznik polskiej kontrkultury przez wiele lat był odpowiedzialny za oprawę graficzną m.in. Międzynarodowego Studenckiego Festiwalu Teatru Otwartego czy festiwalu Jazz nad Odrą – i to właśnie jazzowe projekty z lat 70. XX w. są jednymi z najbardziej charakterystycznych i rozpoznawalnych prac artysty. Działania opozycyjne Sawki w grupie wrocławskich artystów (J. J. Aleksiun, J. Czerniawski, E. Get-Stankiewicz), których prace zaprezentowano na wystawie „Czterech” w Muzeum Plakatu w Wilanowie w 1976 r., doprowadziły ostatecznie do wydalenia go z kraju, z którym jednak nigdy się nie rozstał. Realizował i dostarczał swoje projekty korespondencyjnie, a kiedy w końcu przyjechał do Polski, prezentował w wielu miastach swoje prace na wystawach pod wspólną nazwą „The Returns (Powroty)”.
Na festiwal Wratislawia Cantans artysta rozrysował na 49 kartach propozycję iluminacji ważniejszych budowli publicznych, które miały towarzyszyć händlowskiej edycji Wratislavia Cantans. W szkicach artysta zawarł przemyślane wizualizacje, wstępnie zaprojektowane konstrukcje, rozwiązania technologiczne, widoki z lotu ptaka, rzuty boczne budynków oraz wykazy potrzebnych sprzętów czy przeliczenie obsługi oświetlenia. Do projektu „Mesjasz” Sawka dołączył także niewielkie, opracowane z dwóch stron modele sztandarów, które docelowo miały wypełnić przestrzeń południowej strony wrocławskiego rynku między Sukiennicami a pomnikiem Aleksandra Fredry. Artysta zaplanował w tej przestrzeni 15 płacht podwieszonych po łuku, jedna za drugą, na delikatnych konstrukcjach eksponowanych zmieniającymi się układami świateł.
Po koncercie inauguracyjnym w katedrze św. Marii Magdaleny, a dokładnie po zakończeniu oratorium, na fasadzie kościoła miał rozjarzyć się mieniącymi kolorami symboliczny „Mesjasz” o wysokości 6 metrów i rozpiętości skrzydeł 3 metry. Sawka chciał, by przez cały czas trwania festiwalu postać ta rozświetlała się po zmroku i pulsowała fluorescencyjnymi kolorami, którymi pokryte było całe płótno.
Po świetlnej uwerturze w mieście miały rozpocząć się projekcje na budynkach, które artysta wybrał ze względu na znakomitą ekspozycję i wyjątkową prezencję – m.in. na fasadzie kościoła św. Wojciecha, NMP na Piasku, ratusza, gmachu głównym Uniwersytetu Wrocławskiego czy Muzeum Narodowego we Wrocławiu, dla których stworzył stosowne szkice.
Na ścianach budynku Muzeum Narodowego miała zostać wyświetlona iluminacja z motywem oczu. W ten sposób Sawka chciał szczególnie wyeksponować miejsce wystawy prac swoich oraz Eugeniusza Geta-Stankiewicza i Anny Skibskiej, a także miejsce koncertu uświetniającego wernisaż, który był zorganizowany w ramach festiwalu. Finalnie na tej wystawie zaprezentowano także wszystkie rysunki przygotowawcze do projektu „Mesjasz”, który jednak nie doszedł do skutku, ponieważ niespodziewanie w ostatniej chwili wycofał się sponsor wydarzenia.
Justyna Chojnacka, Dział Grafiki i Rysunku MNWr
Prezentację z cyklu #dziełomiesiąca dopełni w dniu 24 września o g. 16:00 wykład Justyny Chojnackiej „Jan Sawka. Architekt spektakli multimedialnych”. Prelegentka przyjrzy się innym, pokrewnym w charakterze, realizacjom tego znakomitego artysty. Przeanalizowana zostanie propozycja Sawki na rozświetlenie wrocławskich budynków w ramach Międzynarodowego Festiwalu Oratoryjno-Kantatowego Wratislavia Cantans w 1992 roku, a także zaprezentowane projekty zrealizowane później w Tokio, Houston, Teksasie czy ukończony tuż przed śmiercią spektakl multimedialny „Voyage”.
Z kolei 20 września o g. 12:00 Iwona Gołaj poprowadzi warsztaty dla dorosłych, którego uczestnicy, inspirując się pomysłami Jana Sawki, stworzą własne projekty dekoracji gmachu Pawilonu Czterech Kopuł.
■ Animacje szkiców Jana Sawki ➸
■ Dzieło miesiąca ➸
■ Aktualności i fotorelacje ➸