Powtórne zainteresowanie panoramami, jakie pojawiło się z końcem XX w., było z pewnością konsekwencją przywróceniem do publicznego bytu kilku wielkich historycznych malowideł (jak Panorama Racławicka czy panorama Osiedlenie Węgrów).
W 1992 r. z inicjatywy węgierskiego Móra Ferenc Muzeum w Segedynie przedstawiciele panoram europejskich prezentowanych w: Altötting w Niemczech, Hadze w Niderlandach, Lucernie w Szwajcarii, Moskwie w Rosji, Opusztaszer na Węgrzech oraz reprezentanci Muzeum „Panorama Racławicka” z Wrocławia (Elżbieta Górecka, Beata Stragierowicz i Marcin Sokolnicki) powołali do życia Konferencję Panoram Europejskich.
Fot. B. Stragierowicz
Wspólna rezolucja podpisana została 6 września 1992 r. Zadaniem Konferencji była wymiana doświadczeń naukowych, konserwatorskich oraz promocyjnych pomiędzy europejskimi muzeami prezentującymi panoramowe malowidła.
Kilka lat później organizacja przekształciła się Międzynarodową Konferencję Panoram (od 1998 r.), a w 2004 r. przyjęła nazwę Międzynarodowa Rada Panoram – International Panorama Council (IPC). Obecnie jest to pozarządowa organizacja non-profit, działająca na podstawie szwajcarskiego prawa, która wspiera dziedzictwo panoramowe, jakie przetrwało do dziś, oraz promuje świadomość szerszego zjawiska znanego pod nazwą panoramy.
IPC stymuluje również interdyscyplinarny dyskurs dotyczący historycznych i współczesnych panoram i dioram oraz powiązanych z nimi mediów, w tym fotografii, filmu, wideo i elektronicznych interfejsów VR. W ten sposób IPC stara się łączyć przeszłość, teraźniejszość i przyszłość zjawiska określanego mianem panoramy.
Fot. B. Stragierowicz
W dniach 2–4 października br. w Lozannie odbyła się 33. konferencja zorganizowana przez IPC, której hasłem było Panorama as Memory of the World. Zaprezentowała ona bardzo zróżnicowany zakres tematów skupionych wokół mediów panoramicznych, z uwzględnieniem aspektów kulturowych, społecznych i politycznych.
Podczas konferencji przedstawiono przygotowywany przez IPC projekt przystąpienia historycznych panoram do programu UNESCO Pamięć Świata (Memory of the World). Pokreślono, że chodzi o fenomen panoramy jako medium, które odegrało wielką rolę w epoce przedkinowej. Panoramy w swoich rozmaitych formach starały się wykreować wciągające doznanie i przenieść widzów w inną rzeczywistość. Upamiętniały ważne wydarzenia albo zachwycały się wspaniałymi krajobrazami.
Pionierska rola panoram jako pierwszych immersyjnych mediów może być także oceniana w świetle rozwoju technologicznego – od dawnego mechanicznego analogu aż do cyfrowego wspomagania komputerowego obecnie. Możliwości, jakie daje nam dziś technologia VR, to kolejny krok w rozwoju zjawiska zwanego panoramą i kreatywnego świata, jaki mu zawsze towarzyszy.
Naukowcy i pasjonaci panoram dyskutowali na temat możliwości digitalizacji panoram. Prezentacje poszczególnych funkcjonujących panoram były dobrym punktem wyjścia do rozmowy na temat przyszłości zjawiska znanego pod nazwą panoramy. Prezentacja dotycząca Panoramy Racławickiej wzbudziła duże zainteresowanie. Wielkie wrażenie zrobiła szczególnie frekwencja. Szwajcarzy, którzy posiadają kilka panoram, słusznie zauważyli, że ponad 11 milionów zwiedzających to więcej niż liczba mieszkańców Szwajcarii!
Podczas konferencji zaprezentowano The TeraPixel Panorama Project, który powstał w Laboratory for Experimental Museology w Lozannie. Polegał on na digitalizacji panoramy zatytułowanej Bitwa pod Murten, nazywanej szwajcarskim skarbem narodowym. Malowidło Louisa Brauna – przedstawiające zwycięską dla Szwajcarów bitwę stoczoną w 1476 r. – dzięki immersyjnej technologii wizualizacji stało się fascynującym medium łączącym przeszłość ze współczesnością.
Fot. B. Stragierowicz, Patrick Deicher
Podczas studyjnego wyjazdu uczestnicy konferencji mieli możliwość obejrzenia historycznych panoram szwajcarskich. W pięknie położonym Thun prezentowana jest najstarsza z zachowanych do dziś malowanych panoram na świecie. Przedstawia widok miasta Thun i jest dziełem Marquarda Wochera z lat 1810–1814. Niezwykła atmosfera, uchwycenie scen z życia miejskiej społeczności i dbałość o detale sprawiają, że spotkanie z dziełem Wochera pozostaje niezapomnianym przeżyciem.
Fot. B. Stragierowicz, Patrick Deicher
Kolejną z oglądanych panorama była Bourbaki Panorama prezentowana obecnie w Lucernie. Malowidło przedstawia dramat 87 tysięcy francuskich żołnierzy, którzy zimą 1871 r. znajdują schronienie w Szwajcarii. Humanitarne przesłanie płótna, pokazane poprzez promocję idei Czerwonego Krzyża, pozostaje całkowicie unikatowym wśród wielkich malowideł przedstawiających wojenne epizody. Możliwość obejrzenia sztucznego terenu, sposobu oświetlenia płótna oraz zastosowanych rozwiązań technicznych była szczególnie interesująca dla badaczy panoram i konserwatorów.
Beata Stragierowicz, kustosz w Gabinecie Dokumentów MNWr
11 października 2024
Zapraszamy do lektury innych tekstów z cyklu „Intrygujące!” ➸