W tradycji ludowej w niektórych regionach Polski, głównie południowej, w wieczór poprzedzający Nowy Rok na wsiach pojawiali się przebierańcy zwani drabami.
Kolędnicy przebrani w słomiane stroje chodzili od domu do domu, składając życzenia pomyślności i powodzenie na nowy rok. Elementem charakterystycznym stroju draba noworocznego była zrobiona ze słomy w formie stożka czapka i laska, którą uderzali w ziemię, aby pobudzić ją do życia.
Drab przepasany był powrósłem, a na butach miał słomiane ostrogi. Kolędnicy płatali różne figle i wykrzykiwali głośno życzenia noworoczne: „Żeby się darzyło, mnożyło, rodziło, kopiło, pszenica, jarzyca i żytko i wszystko”.
Jednocześnie przyjmowano kolędników z radością, bowiem „gdzie drab w domu, szczęście w domu będzie – krowa się ocieli, dziewka za mąż wyjdzie…”.
Ciekawy zwyczaj praktykowała po przyjeździe na Dolny Śląsk ludność z powiatu gorlickiego. We wsiach zamieszkałych przez pochodzących z tych stron osadników w Nowy Rok pojawiały się postacie ubrane w słomiane spódniczki i czapy ozdobione papierowymi kwiatami i paskami kolorowej bibuły.
Draby noworoczne odwiedzały gospodarzy, składając im życzenia:
„Na szczęście, na zdrowie, na ten Nowy Rok,
Żeby Wam się rodziła pszenica i groch,
Pszenica jak rękawica, a żyto jak koryto.
Żeby chłop chodził miedzy kopeczki
Jak księżyc pomiędzy gwiazdeczki.
Życzę Wam na Nowy Rok, żeby synek oparł się o żarna,
Żeby był taki prędki jak sarna”.
W pierwszych latach powojennych praktykowany był również na Dolnym Śląsku zwyczaj obsypywania się w Nowy Rok ziarnem. Chłopcy zwani siewaczami odwiedzali domy i wygłaszali krótkie życzenia w wierszowanej formie. Ta forma kolędowania znana była reemigrantom z Jugosławii i Rumunii, przesiedleńcom z Tarnopolskiego, Wileńskiego, Lwowskiego oraz osadnikom z Krakowskiego i Poznańskiego.
Dorota Jasnowska, kustosz w Dziale Folkloru i Ceramiki Muzeum Etnograficznego we Wrocławiu
Więcej informacji: H. Wesołowska, Tradycyjne elementy obrzędowości „Święta Godów” na Dolnym Śląsku [w:] Wieś dolnośląska, red. A. Nasz, „Prace i Materiały Etnograficzne” 1970, t. XX oraz w pracy M. Gołubkow, Współczesna plastyka obrzędowa na wsi dolnośląskiej, Wrocław 1967.
#zoom_na_muzeum – zapraszamy również do lektury innych tekstów ➸