Datowany na lata 1936–1937 relief „Akty wiązane” autorstwa Henryka Wicińskiego (1908–1943) należy do prac wykonanych w ważnym dla artysty okresie formowania indywidualnej koncepcji rzeźby jako kompozycji determinowanej układami przestrzennymi i relacją proporcji, płaszczyzn, rytmów oraz światła.
Rzeźba według Wicińskiego jest prezentowana na wystawie stałej „Kolekcja sztuki polskiej II poł. XX i XXI w.” w Pawilonie Czterech Kopuł. Miała „prowadzić wzrok” widza i stanowić organizm przenikających się elementów, aktywnie współgrający z przestrzenią.
Fot. Arkadiusz Podstawka
„Akty wiązane” świetnie obrazują dążenia artysty, by sposób komponowania form przekładał się na ich żywy odbiór i organizował pracę zmysłu wzroku. Relief jest przedstawieniem zwielokrotnionych sylwetek kobiecych, ukazanych rytmicznie, w różnej dynamice i zwróconych w różne strony.
Płyta reliefu ma lekko falisty kształt, a jego linia wraz ze sposobem kształtowania wypukłości warunkuje płynne, dynamiczne prowadzenie wzroku, który ślizga się po powierzchni.
Zakupiona do kolekcji Muzeum Narodowego we Wrocławiu w 2023 r. praca wykonana z patynowanego gipsu służyła za model, na podstawie którego zrealizowanych zostało kilka odlewów w brązie. Jest również jedną z nielicznych prac artysty, które przetrwały okres wojny, będąc dziś wyjątkowym przykładem jego aktywności rzeźbiarskiej.
Pochodzący z Łodzi Wiciński od roku 1928 studiował w Krakowie, w pracowni Xawerego Dunikowskiego. Wpływ mistrza widoczny był w pierwszych rzeźbiarskich realizacjach artysty utrzymanych w ekspresyjnym, zgeometryzowanym, nieco kubistycznym stylu.
Henryk Wiciński był postacią zaangażowaną w rozwój polskiej sztuki awangardowej. W 1932 roku uczestniczył w założeniu Grupy Krakowskiej, której stanowił silne i mocno zindywidualizowane ogniwo. Z rodzinnej Łodzi przenosił rozwijane w środowisku tamtejszej awangardy przez Strzemińskiego, Kobro i Stażewskiego nowatorskie idee artystyczne.
Szczególnie ważna okazała się kwestia odrzucenia tematu w sztuce na rzecz zagadnień czysto artystycznych. Problem autoreferencyjności ujawnił się u Wicińskiego chociażby w skupieniu na formie i jej relacji z przestrzenią jako istotnych czynników budujących dzieło.
Zmarły zbyt wcześnie z powodu gruźlicy, pozostawił po sobie spuściznę świadczącą o doskonałym wyczuciu nowoczesnych, postkubistycznych tendencji w sztuce, dążących ku abstrakcji i syntezie.
Małgorzata Micuła, Dział Rzeźby MNWr
■ Zoom na muzeum – zapraszamy również do lektury innych tekstów ➸