„Potrzeba pamiętania i upamiętniania jest ponadczasowa i za nic ma stworzone przez człowieka podziały” – pisze Elżbieta Berendt we wstępie do książki „Nie zapomnisz. Pamięć, pamiątka, pamiętnik”. Ta myśl przewodnia prowadziła też widzów przez wystawę pod tym samym tytułem, przygotowaną w Muzeum Etnograficznym we Wrocławiu. Ekspozycja została doceniona przez jurorów konkursu na Wydarzenie Muzealne Dolnego Śląska, zdobywając tytuł najlepszej wystawy historycznej 2023 roku.
Wystawa była autorskim wyborem pamiątek oraz wspomnień, które pochodziły od kilkudziesięciu osób, muzeów, instytucji i stowarzyszeń. Czego tam nie było! Kapsuła czasu z Kątów Wrocławskich, list gratulacyjny skierowany do księżnej Daisy von Pless z okazji jej zaślubin, laurki dziecięce dla dyrektorki szkoły, wojskowe chusty, ślubne monidła czy ubranka do chrztu.
Wiele z tych pamiątek uwieczniono na kartach polecanej książki. Oryginalnie zaprojektowane przekładki ze zdjęciami wyostrzają głębię szczegółów prezentowanych przedmiotów. Pozwala to śledzić ich detale, bogactwo form czy pomysłowość wykorzystania różnych materiałów.
Jednak tym, co stanowi największą wartość tej publikacji, są teksty Elżbiety Berendt, etnografki i muzealniczki, która z pasją i wnikliwością zgłębia temat pamięci, jej roli w kształtowaniu tożsamości oraz związków między przedmiotami, wspomnieniami a historią.
Książka została podzielona na trzy części, porządkujące i systematyzujące wiedzę o pamięci, zapominaniu i pamiątkach. W części zatytułowanej „Pamięć” autorka rozwija zagadnienia pamięci jako fundamentu kultury i nośnika informacji, a także roli pamięci i zapominania w transmisji kultury.
Druga część książki, zatytułowana „Zapobieganie przemijaniu”, stanowi teoretyczny przegląd różnych form i nośników pamiętania o pamięci. Opisane zostały: pamiątka, kapsuła czasu, tablica genealogiczna czy pamiątki drogi. Sporo miejsca autorka poświęciła przedmiotom upamiętniającym najbardziej znaczące momenty życia – chrzest, pierwszą komunię, konfirmację, ślub, imieniny, urodziny czy jubileusze. Nie mogło zabraknąć analizy pamiątek ze szkoły, pracy i wojska. Opisane zostało zjawisko fotografii pamiątkowej, a także różnorodność przedmiotów, które upamiętniają inne życiowe wydarzenia.
Tematem trzeciej części publikacji są wszelkie sztambuchy, pamiętniki i kroniki.
Polecam tę książkę pasjonatom historii, poszukiwaczom unikalnych przedmiotów, bywalcom targów staroci, kolekcjonerom obiektów o wartości historycznej, artystycznej lub emocjonalnej. Polecam także osobom, które mają potrzebę zachowywania pamięci o wydarzeniach, miejscach czy ludziach.
Publikacja zachęca do refleksji nad tym, jak pamięć i pamiątki wpływają na naszą tożsamość i życie codzienne. Może też wprawiać w rozrzewnienie i nostalgię, bo niezależnie od tego, czy przedmiot jest pięknie wykonany przez rzemieślnika, niezgrabnie zaprojektowany ręką amatora, czy jest to tylko muszelka znaleziona na plaży, to łączy je jedno – potrzeba upamiętnienia, niezależna od czasu i miejsca pochodzenia.
Magdalena Skrabek, Dział Promocji i Komunikacji MNWr
↡ Cykl „Muzealnicy polecają” – więcej wpisów ➸
■ Zoom na książki ➸