Spotkanie z prof. Jarosławem Syrnykiem, autorem książki „Łemkowskie rozdroże”
Spór o to, kim są Łemkowie – mieszkańcy osad położonych na terenie Beskidu Sądeckiego i Beskidu Niskiego – rozpoczął się w II poł. XIX w. i trwa do dziś. Czy są oni tylko grupą etniczną, czy może narodem – już od rewolucji francuskiej, jak pisał Frederico Chabod: „nowym bóstwem współczesnego świata”? A jeśli są narodem, to jakie wynikają z tego dla Łemków prawa?
Nie przerwało tych sporów nawet fizyczne unicestwienie łemkowskiej Arkadii i brutalne wysiedlenia w latach 1944–1947 do Związku Sowieckiego i na tak zwane Ziemie Odzyskane powstałej po II wojnie światowej Ludowej Polski. Szczególnie ważnym argumentem w sporach o tożsamość i prawa Łemków stała się ich przeszłość. Sprawy będące dotąd tematem legend i baśni zaczęła zastępować Historia, próbująca wymusić jednomyślność o przeszłości. Łemkowie stali się jej ofiarą, a pamięć o ich dziejach – elementem politycznych gier.
Dziś, w zależności od tego ,kto i w jakim celu mówi o Łemkach, jedne elementy ich historii nagłaśnia, inne przemilcza. Książka „Łemkowskie rozdroże” ukazuje ten problem, skupiając się na wydarzeniach lat 1944–1947 i opisując późniejsze próby ich mitologizacji na użytek określonych ideologii.
Publikacja uzyskała patronat tygodnika „Nasze Słowo!”, a okładkę zdobi obraz Dawida Zdobylaka „W dniu końca świata”, który zajął II miejsce na Biennale sztuki w Tarnowie 2024.
Prof. Jarosław Syrnyk pracuje w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Wrocławskiego, jest pełnomocnikiem rektora UWr do spraw współpracy z Ukrainą. Przedmiotem jego badań są stosunki polsko-ukraińskie w XX w. oraz wpływ, jaki towarzysząca im przemoc wywarła na losy mikrospołeczeństw i jednostek. Jest autorem monografii m.in.: „Ludność ukraińska na Dolnym Śląsku” (1945–1989), Wrocław 2007; „»Po linii« rewizjonizmu, nacjonalizmu, syjonizmu… Aparat bezpieczeństwa wobec ludności niepolskiej na Dolnym Śląsku (1945–1989)”, Wrocław 2013; „Trójkąt bieszczadzki. Tysiąc dni i tysiąc nocy anarchii w powiecie leskim (1944–1947)”, Rzeszów 2018; „Przemoc i chaos. Powiat sanocki i okolice: sierpień 1944–lipiec 1947”, Warszawa-Wrocław 2020.
Spotkanie w Muzeum Etnograficznym, wstęp wolny.
W przypadku pytań informacji udziela Dział Edukacji ME: edukacja@muzeumetnograficzne.pl lub 71 344 33 13.
■ Wydarzenia edukacyjne ➸
■ Fotorelacje edukacyjne ➸