19 sierpnia obchodzony jest Światowy Dzień Fotografii. Z tej okazji warto przyjąć zaproszenie do wyjątkowego miejsca – magazynu liczącego niemal 17 tysięcy obiektów.
Fot. Magdalena Lorek
Dział Fotografii Muzeum Narodowego we Wrocławiu ma swoje początki w Gabinecie Fotografiki, który został założony w 1963 roku z inicjatywy Henryka Derczyńskiego i liczył wówczas 276 fotografii. Technika fotografii miała już wówczas niemal 125 lat, jednak długo ignorowana, nie była uważana za odrębną dziedzinę w historii sztuki.
Pod wpływem nowych XX-wiecznych tendencji skupiających się na nowym sposobie obrazowania i nowych mediach fotografia powoli zyskiwała status obiektu artystycznego i kolekcjonerskiego. Właśnie od lat 60. najważniejsze muzea i instytucje kulturalne zaczęły tworzyć kolekcje fotografii artystycznej, a Muzeum Śląskie było drugą taką instytucją w Europie Środkowej.
Jesienią 1963 roku odbyła się wystawa inaugurująca otwarcie nowego działu i obejmowała sto prac między innymi Mariana Dederki, Jana Neumana czy Witolda Romera.
Do 1971 roku Gabinetem Fotografii kierował Henryk Derczyński, a po jego przejściu na emeryturę zbiór ten włączono do Działu Sztuki Współczesnej, a opiekę nad zbiorem powierzono Adamowi Sobocie, za którego sprawą dynamicznie rozwijająca się kolekcja objęła najważniejsze nurty i tendencje oraz stała się jedną z najbardziej reprezentacyjnych w Polsce.
Kolekcja fotografii Muzeum Narodowego we Wrocławiu z uwagi na możliwości kolekcjonerskie skupia się przede wszystkim na historii fotografii polskiej i obejmuje większość najważniejszych nurtów, tendencji i technik. Oczywiście dzieła XIX-wieczne takie jak albumy rodzinne czy fotografie z podróży mają bardziej międzynarodowy charakter. W kolekcji znajduje się niezwykle cenny zespół niemal siedemdziesięciu dagerotypów, z których dwa zostały wykonane w 1839 roku, czyli w tym samym czasie, w którym oficjalnie ogłoszono wynalezienie fotografii.
Większość zdjęć w tej technice została wykonanych przez Hermana Kronego, który oprócz portretów od lat 70. XIX wieku wykonywał zdjęcia widoków Wrocławia. W kolekcji znajdują się również liczne przykłady dzieł wykonanych w innych technikach szlachetnych takich jak kalotypia, ambrotypia, pannotypia czy ferrotypia.
Niezwykle istotną częścią kolekcji stanowią fotografie środowiska lwowskiego wywodzącego się z nurtu piktorializmu, który reprezentują jego najwybitniejsi przedstawiciele: Henryk Mikolasch, Janina Mierzecka czy Józef Świtowski. Środowisko fotograficzne skupiało się również wokół innych ośrodków, takich jak Warszawa (Benedykt Dorys, Marian Dederko) czy Wilno (Maria Panasewicz, Jan Bułhak).
Dzięki licznym kontaktom i wszechstronnej działalności kuratorskiej Adama Soboty w dziale fotografii znajduje się największa w Polsce kolekcja zdjęć Zdzisława Beksińskiego oraz szeroki zbiór dzieł Zofii Rydet, Władysława Bednarczuka, Zbigniewa Dłubaka, Bronisława Schlabsa czy Jerzego Lewczyńskiego.
W 2018 roku po przejściu Adama Soboty na emeryturę kierowanie działem powierzono Małgorzacie Santarek, która starała się poszerzyć kolekcję o prace współczesnych artystów (Nicolas Grospierre), a przede wszystkim artystek takich jak Magda Hueckel, czy Aneta Grzeszykowska. Od 2022 opiekunami zbiorów jest Adam Pacholak i Aleksandra Szwedo.
Aleksandra Szwedo, Dział Fotografii Muzeum Narodowego we Wrocławiu
■ Zoom na muzeum – zapraszamy również do lektury innych tekstów ➸