Obiekty ze zbiorów Muzeum Etnograficznego Oddziału Muzeum Narodowego we Wrocławiu.
Niemałą atrakcję w Muzeum Etnograficznym stanowi kolekcja obrazów malowanych na szkle. Obrazy te pozyskane zostały już w okresie powojennym, m.in. z dawnych zbiorów krzeszowskiego klasztoru, muzeów w Ząbkowicach i Lądku-Zdroju oraz w wyniku badań terenowych i zakupów. Choć na pierwszy rzut oka są do siebie bardzo podobne, to każdy obraz ma swój unikatowy układ zmarszczek i pęcherzyków powietrza wewnątrz tafli szkła, inny jest układ kolorów i spękań warstwy malarskiej. Mają dużą wartość historyczną i poznawczą
Powstawały one już w XVIII wieku, ale największą popularnością cieszyły się w wieku XIX. Rozwój tego rodzaju malarstwa ściśle wiąże się z istniejącym na terenie Dolnego Śląska hutnictwem szkła. Ponadto na przełomie XVIII i XIX w. zaczęło rosnąć zapotrzebowanie ludności małych miasteczek, a wkrótce i wsi, na wszelkiego rodzaju przedmioty wyposażenia wnętrza, także służące jego ozdobie czy zaakcentowaniu statusu społecznego. W XVIII w., gdy zaczął się kryzys w przemyśle szklarskim, konieczność znalezienia nowych źródeł zarobkowania pracowników hut szkła zaowocowała powstaniem nowego zajęcia – malowania obrazów na szklanych taflach. Malarstwo ludowe na szkle jest w przeważającej części anonimowe. Ustalenie dokładnego pochodzenia obrazów utrudnia fakt, że po II wojnie światowej miejscowa ludność Dolnego Śląska wyjechała, a archiwa w dużej mierze uległy zniszczeniu bądź rozproszeniu.
Zespół dolnośląskiego ludowego malarstwa na szkle cechuje duża różnorodność. Można wyodrębnić w nim kilka różnych grup, np. obrazy lustrzane – z lustrzanym tłem, niezwykle efektowne i dekoracyjne, obrazy kolorowe – najliczniejsze w kolekcji, z charakterystycznymi goździkami w górnych rogach, a także wotywne – zamawiane w podziękowaniu np. za wyzdrowienie. Przedstawiają też różne tematy – częste są przedstawienia Matki Boskiej z Dzieciątkiem, Świętej Rodziny, kolejne stacje Drogi Krzyżowej, Chrystusa Ukrzyżowanego czy świętych.
Bardzo ciekawa jest też technika tworzenia tego typu obrazów. Należało najpierw wykonać kontury postaci i detale, jak np. rysy twarzy, oczy, nos, usta, fałdy szat, które następnie wypełniane były kolorami – od szczegółu do ogółu – na końcu zamalowując tło. W przeciwieństwie do obrazu na desce czy płótnie, obraz na szkle oglądany jest z odwrotnej strony niż został namalowany. W związku z tym wszelkie napisy musiały zostać wykonane „w lustrzanym odbiciu”. Często pod szklaną taflę podkładano np. grafikę z wybranym motywem, aby łatwiej było wykonać kontury rysunku.
Prezentowany obraz przedstawia św. Elżbietę, według legendy przedstawioną w momencie dawania biedakowi jałmużny. Jest to przykład tzw. obrazu kolorowego, o bardzo żywej kolorystyce i z goździkami w górnych rogach, tak bardzo charakterystycznymi dla dolnośląskiego malarstwa na szkle.
■ Więcej opisów ➸
Dofinansowano w ramach programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Kultura Dostępna” – zadanie: „Muzeum jest dla wszystkich. Dostosowanie oferty edukacyjnej MNWr do potrzeb osób z niepełnosprawnościami”