Dzieło ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu, prezentowane w Pawilonie Czterech Kopuł Muzeum Sztuki Współczesnej.
Tytuł: Podaj cegłę
Autor: Aleksander Kobzdej
Data powstania: 1950
Technika: olej na płótnie
Wymiary: wysokość 133 cm; szerokość 162 cm
Kierunek/styl: socrealizm
Obraz przedstawia trzech mężczyzn pracujących na budowie, którzy stawiają mur z cegły. Z lewej strony młody chłopak ukazany przodem do widza. Ma na sobie płócienną, luźną, jasnobeżową koszulę oraz piaskowe spodnie. Jego ciemne włosy częściowo zakryte są brązowym kaszkietem. Stoi wyprostowany. W prawej ręce trzyma kielnię, a lewą wyciąga w geście oczekiwania. Głowę ma zwróconą w stronę starszego mężczyzny, stojącego tyłem. Ten, lekko schylony, dzierży w prawej dłoni młotek, a w lewej cegłę przygotowując ją do podania. Ubrany podobnie do młodszego, jedynie na głowie ma zielonkawy kapelusz z płaskim rondem przepasany czarną opaską. Pomiędzy tą dwójką jest trzeci robotnik. Jest on zgięty w pół nad stawianą ścianą z czerwonych cegieł. Lewą rękę opiera na nowo powstającym murze, a trzonkiem kielni w prawej dłoni dociska cegłę. Na głowie ma ciemnoniebieski kapelusz przysłaniający oczy. Mur, który stawiają robotnicy, sięga wysokością ich kolan. Budowniczy namalowani są na tle błękitnego nieba. Płaszczyznę błękitu przecina pionowy, drewniany maszt, ukazany pomiędzy drugim i trzecim murarzem. Na lewo i prawo od masztu odtworzone są fragmenty rusztowań. W dolnym prawym rogu płótna na ceglanym murze znajduje się podpis artysty: Kobzdej 1950.
W latach 1949–1956 zgodnie z odgórnym nakazem polscy artyści mieli wzorować się na sztuce radzieckiej, tworząc obrazy realistyczne w formie a narodowe i socjalistyczne w treści. Twórczość artystyczna miała być czytelna i przystępna dla mas, a jej bohaterem stał się człowiek pracy. Myślenie o sztuce utożsamiane było z postawą wobec partii, a krytyka narzuconej ideologii włączała w obręb „wrogów ludu”.
Podaj cegłę Aleksandra Kobzdeja jest sztandarowym dziełem socrealistycznym. Malarz uwiecznił na nim przodowników pracy, kreowanych na bohaterów tamtych czasów, którzy podejmowali karkołomne wyzwania bicia rekordów w szybkości stawiania murów nowo wznoszonych domów. Motyw trójek murarskich wykorzystał także Andrzej Wajda w Człowieku z marmuru – jednym z najważniejszych polskich filmów drugiej połowy XX wieku. Obraz Kobzdeja trafił do zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu w 1968 roku przywieziony z kaplicy pałacu Zamoyskich w Kozłówce. W latach sześćdziesiątych było to miejsce składowania niechcianych socrealistycznych prac skazanych na swoistą banicję. Od 1994 roku w dawnej pałacowej powozowni znajduje się Galeria Sztuki Socrealizmu.
■ Więcej opisów ➸
„Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego”